Duygusal ihmal mağduru olmasın!
Geleceğe Dokunan Anneler Projesi’nin kurucusu Eda Aslı Özdemir ile pasif çocuk istismarı diye nitelendirilen ve ağır sonuçları olabilen çocuklukta duygusal ihmali konuştuk.
Çocuğa şiddet ya da cinsel istismar, ne yazık ki gündemden düşmeyen konular arasında. Ancak bu konuda toplum olarak her geçen gün daha çok bilinçleniyor ve sesimizi çıkarıyoruz. Çocuğa uygulanan istismarın bir de görünmeyen ve fark edilmeyen kısmı var ki adına “duygusal ihmal” diyoruz. Çocuğu birey yerine koymamak, dinlememek, saygı göstermemek, kıyaslamak, tehdit etmek, küsmek gibi yüzlerce davranış duygusal ihmale giriyor. Duygusal ihmal konusunda farkındalık kazandırmak amacıyla Geleceğe Dokunan Anneler Projesi’ni kuran Eda Aslı Özdemir, “Türkiye’de 24 milyon çocuktan, yaklaşık 4.4 milyonu duygusal ihmal mağduru. Duygusal ihmal mağduru çocuklar, duygusal ilişkilerde güçlük çeken, özgüveni düşük, mükemmeliyetçi, reddedilmeye aşırı duyarlı, kendini kolayca suçlayan bireyler oluyor” diyor.
- Geleceğe Dokunan Anneler Projesi’nde odağınız duygusal ihmal konusunda annelere farkındalık kazandırmak. Nedir bu duygusal ihmal?
Anne babalar ya da bakım verenler tarafından çocuğun sevgi ve saygı görme, önemsenme, duygularının anlaşılması, sosyalleşmesine izin verilmesi, kuralları öğrenme ve uyum becerilerini edinme gibi duygusal ihtiyaçlarının göz ardı edilmesi, karşılanmamasıdır. Aynı zamanda çocuğun ev içi şiddete tanık olması, olumsuz davranışları benimseyip, sergilemesine izin verilmesi, duygusal gelişimi için yeterli yapının sunulamaması da duygusal ihmal tanımına girer.
- İhmal ve istismar arasındaki fark ve ilişki nedir?
İstismar, çocuğa kendisinin istemediği bir şekilde davranılmasıdır, istismarda çocuğa uygulanan bir eylem vardır. İhmal ise çocuğun ihtiyaçlarının karşılanmamasıdır, ihmalde çocuğa eylemde bulunulmamaktadır. Duygusal ihmal pasif çocuk istismarı olarak da nitelendirilir. Görünmeyen, hatırlanmayan bir çocukluk deneyimidir. Çocuğun duygusal ihtiyaçları fark edilmez veya bunlara yeterince cevap verilmezse etkileri istismar kadar zarar vericidir.
- Bir çocuğun duygusal ihmale uğradığını nasıl anlarız?
Duygusal ihmal, çocukluk döneminde dışarıdan görülüp tespit edilebilen, fark edilmesi kolay bir istismar türü değildir. Genelde bireyin erişkinlik döneminde ortaya çıkan sıkıntılarla kendini gösterir. Konuşma geriliği yaşanması, kendine ve çevreye karşı güvensizlik, kaygılı bir çocuk olmak, arkadaşlık kurmada güçlük, ders başarısında düşüklük, aile üyelerine yakınlığın azalması, içe kapanmak, saldırgan olmak, duygularını ve davranışlarını kontrol edememek, karın ağrısı, baş ağrısı gibi bedensel şikâyetler olarak gözlemleniyor. Dünya genelinde her 100 çocuktan 18’i duygusal ihmal mağduru. Türkiye’de ise 24 milyon çocuktan yaklaşık 4.4 milyonu duygusal ihmalden etkileniyor.
- Dernek olarak bu kapsamda neler yapıyorsunuz?
GEDA (www.gelecegedokunananneler.com) olarak, 2018’den bu yana erken çocukluk döneminde “duygusal ihmal” konusu üzerine çalışıyoruz ve yakın zamanda Epsilon Yayınları’ndan çıkan kitabımız ile bu konuda farkındalığı her kesime ulaştırmak ve duygusal ihmalin gelecekte yol açabileceği olumsuz davranış kalıplarını engellemek için aktif olarak çabalıyoruz. Çalışmalarımıza destek veren GAP İdaresi, Hacettepe Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Aydın Üniversitesi ve UNDP Türkiye ile kitabımıza yazar olarak katkı olan akademisyenlerle iş birliği içinde Güneydoğu’da ve şimdi tüm kesimlerde duygusal ihmali ve istismarı önleme üzerine geniş çaplı projeler ve eğitimler geliştiriyoruz. Birinci odağımız, Hacettepe Üniversitesi Pediatri, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Çocuk Gelişimi Bölümü öğretim üyeleri ve Madalyon Psikiyatri Kliniği desteği ile bu konuda daha fazla araştırma yapılmasına öncü ve destek olmak. İkinci odağımız ise erken çocukluk dönemi yaş grubu çocuğu olan ebeveynler, okullardaki öğretmenler ve PDR (Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik) uzmanları arasında farkındalık ve duygusal değişiklik yaratmak için seminerler ve eğitimler vermekten oluşuyor.
- Ebeveyn-çocuk ilişkisinde neler duygusal ihmale girer?
Çocuğun sevgi ve ilgi görmemesi, gösterdiği olumlu davranışların fark edilip takdir edilmemesi, çocukların görebileceği veya duyabileceği şekilde şiddetli kavgaların edilmesi, çocuğa karşı gösterilen zarar verici davranışların engellenmemesi, çocuğun sergilediği zarar verici davranışların (saldırganlık, alkol ve uyuşturucu kullanımı, suç işleme) görmezden gelinmesi gibi davranışlar duygusal ihmale örnek olarak verilebilir.
“Türkiye’nin duygusal farkındalık haritası”
- Türkiye Duygusal Farkındalık Haritası nedir?
Bu yola çıkarken en büyük hayalimiz bakım verenlerin duygu durumları ile ilgili farkındalıklarını artırmaktı. Bununla ilgili ilk adımı geçtiğimiz haftalarda attık. Başkent Üniversitesi ile duygusal farkındalık haritası konulu projemize başlıyoruz. Öncellikli olarak seçtiğimiz bir bölgede duygu durumu farkındalığı ile ilgili araştırmalara başlayacağız. Bu konuda uzman akademisyenler eşliğinde, odak grubu çalışmaları ve birebir görüşmelerle o bölgeye ait duygusal farkındalık durumunu belirleyeceğiz. İlk bölgesel çalışmadan sonra hedefimiz bu araştırmayı ülke geneline yaymak.