Sofralık zeytinin gizli başkenti
Asırlık zeytin ağaçlarıyla ünlü Akhisar’dayım; 1650 yıllık zeytin ağaçlarından Edremit, Uslu, Domat ve Trilye çeşitlerini aynı anda tatma ayrıcalığını yaşıyorum.
Ülkemizde zeytin-zeytinyağı üretimi ve tüketimi, hâlâ istenilen düzeyde olmasa da her geçen yıl daha kaliteli hale geliyor. Türkiye, dünyada zeytin üreten ülkeler arasında ağaç yoğunluğu bakımından beşinci sırada. Türkiye’de yetiştiriciliği yapılan en önemli sofralık zeytin çeşitleri Gemlik, Ayvalık, Domat, Edremit, Trilye, Memecik, Erkence, Uslu, Eşek zeytini, Yamalak sarısı ve Edincik su. Geçtiğimiz günlerde yolum Türkiye’nin en fazla sofralık zeytin üreten şehri Akhisar’a düştü. Akhisar, Manisa’nın ilçesi. Sofralık zeytin üretimi yıllık 500 bin ton. Türkiye’nin tüketimi ise yıllık 400 bin ton. Yani, ülkenin tüm ihtiyacını karşılayabilecek boyutta sofralık zeytin üreten bir şehirden bahsediyoruz. Halen Türkiye’nin sofralık yeşil zeytin rekoltesinin yüzde 70’ini siyah zeytinin ise yüzde 30’unu karşılıyor. Topraklarındaki 14 milyon zeytin ağacı ile ülkemizin en fazla zeytin ağacına sahip Akhisar’dan 95 ülkeye zeytin 42 ülkeye zeytinyağı ihracatı gerçekleşiyor. Şehir her birinin ayrı hikâyesi olan asırlık zeytin ağaçlarıyla da ünlü. Benim unutamadığım deneyimim ise bin 650 yıllık zeytin ağacının dallarından Edremit, Uslu, Domat ve Trilye çeşitlerini aynı anda tatmam oldu.
Tütün şehrinden zeytinciliğe
Akhisar’ın sofralık zeytinin başkenti olma sürecinin de bir hikâyesi var. Uzun yıllar önce burası bir tütün şehri. Akhisar tütünüyle ilgili sorunlar yaşanınca da üreticiler zeytin fidanı dikimine başlıyor. Akhisar Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Alper Alhat ve ağabeyi Mustafa Alhat’ın babaları tütünden vazgeçerek zeytin fidanlarını ilk dikenlerden. İki kardeş şu anda yörenin en büyük zeytin ve zeytinyağı üreticilerinden. Alper Alhat, “Türkiye’deki ağaç sayısı çarpı verimi en yüksek alan şehir Akhisar” diyor. Açıkçası ben bu verimlilikte toprak yapısı ve iklimin etken olduğunu düşünüyorum, ama Alper Alhat en önemli nedenin çalışmak olduğunu vurguluyor. Alhat, “Çoğu şehirde insanlar hasattan hasada tarlasına gider” diyor ve durumu şöyle özetliyor: “Bizim üreticimiz her sabah, güneşi tarlasında doğurur. Zeytin hasadı bittikten sonra budama ve gübreleme başlar. Karınca, kurt, böcek gelmesin, geçmesin, filizler yenmesin diye gövdeler boyanır. Türkiye’nin hiçbir yerinde insanlar kireç yapmıyor artık.”
Hangi zeytin daha iyi?
Zeytinin aroması dönemine göre değişebiliyor. Alper Alhat, domatın, eylül sonundaki hasadıyla ekim sonundaki arasında bile tat farklılığı olduğunu söylüyor. Alhat, devam ediyor: “Erken hasat domat, kırma, natürel kırma domatı tavsiye ederim, her zaman en lezzetli zeytindir. Onun dışında kesinlikle Trilye zeytininin yağ oranı diğer zeytinlere göre çok yüksek olduğu için damaktaki o yağ hissi daha yüksek geliyor. Bu da Türk halkının çok hoşuna gidiyor.”
Akhisar’ın lezzet durakları
Tarihi dokuz bin yıl öncesine kadar uzanan Akhisar’ın yemek zenginliği de gün ışığına çıkmayı bekliyor. Bence Akhisar’ın lezzet durakları için yol değiştirmeye değer. Hatta öyle yerler var ki doğrudan rotaya alınmalı. Mesela asırlık mekan Paçacı Önder, 4. kuşak iş başında. Sadece buranın kelle paçası için bile Akhisar’a gidilir. Kelleler odun ateşinde pişiyor, dana ayağı ve kaval kemiğiyle yapılıyor. Ekstra terbiye edilmiyor, tamamen kemik suyu, şifa deposu. Akhisar denince herkesin aklına önce köfte geliyordur ama Can köfte bir başka. Yoldaysanız kırın direksiyonu, şehrin içine ve Can Köfte’ye gidin. Köftesi ayrı lezzette pidesi ayrı. Tahinli Kemal paşa tatlısını da yemeyi ihmal etmeyin. 60 yıllık pideci Merde’nin yurt içi ve yurt dışına gönderim yaptığı şubeleri var ama Akhisar Çarşı’daki geleneksel yerleri. Buraya Kara Fırın da diyorlar. Pideler meşe odununda yapılıyor. Katmerci Naim Usta ise, Akhisar’ın başka bir lezzet köşesi. Katmerler isteğe bağlı tereyağlı ya da zeytinyağlı yapılıyor. Ben zeytinyağlısını denedim, inanın yemeye doyamıyorsunuz. Tadhisar, Furna Börek ve Akhisar Şölen kokoreçi de kesinlikle tavsiye ediyorum. 1923 As Kurukahvecisi’ne uğrayıp Cilveli kahve içmeyi unutmayın. Sınırlı Sorumlu Akhisar Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi’nde ise bölgeye ait ürün seçenekleri oldukça fazla.
