Yaşlanan Avrupa tüp bebekle gençleşecek

Ayşegül AYDOĞAN ATAKAN/ Cadde

Erkeklerde sperm sayısı giderek düşüyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün 2010 raporuna göre, normal sperm sayısının alt sınırı 15 milyona indirildi. Yani eskiden 20 milyon spermin altı anormal kabul edilirken artık 15 milyonun altı anormal kabul ediliyor. Avrupa Birliği, önümüzdeki yüzyılda yaşlanan nüfusu gençleştirmek adına, tüp bebeği üreme politikası olarak kabul ediyor. Yani Avrupalıların yaşlı nüfusu genç nüfusa çevirebilmek için yardımcı üreme yöntemlerini kullanması gündemde.

Acıbadem Sağlık Grubu Tüp Bebek Merkezleri Koordinatörü Prof. Dr. Bülent Tıraş, “Bu yüzyıl içinde insan üremesinin büyük ölçüde tüp bebeğe kayacağı düşünülüyor. Doğal yollardan artık çocuk olmayacağı, tüp bebeğin çok daha etkili olacağı tahmin ediliyor” diyor. Tıraş, üreme sorunları ve çözüm yollarıyla ilgili yeni yaklaşımlar hakkında sorularımızı yanıtladı.

Tüp bebek tedavileri için bekleme süreleri değişti mi? Genel olarak söylenen bir yıl çocuk sahibi olunmaması kuralı, 35 yaş üzerinde kabul edilmiyor. Özellikle kadın ileri yaştaysa örneğin 38 yaşındaysa altı ay bile beklememesi lazım.

Erkeklerdeki sperm sayısının azalması kadınlardaki yumurta rezervinden daha önemli bir sorun mu? Bence daha önemli bir sorun. Erkeklerde sperm dölleyici bir faktör olduğu için normal yollardan döllenme için belli sayıda sperm olması gerekiyor. Yumurta daha ziyade aktif olarak hareket etmeyen döllenmeyi bekleyen bir yerde. Ama spermin vajinadan girip, hareket edip, bir nevi seleksiyon işlemine tabi olarak yumurtaya kadar ulaşması lazım.

Sperm kalitesi geri kazanılabilir mi? Erkeklerde sperm kalitesi niye düşük bunu çok fazla anlamak mümkün değil. Neden yok, dolayısıyla tedavi de edemiyorsunuz. Tedavide çeşitli vitaminler, sperm hareketini artırdığı ileri sürülen ilaçlar, ‘arginin’ gibi birtakım aminoasitler kullanılıyor ama bunlar gerçek anlamda nedene yönelik tedaviler olmadığı için sperm kalitesini eski haline ya da normale döndürme şansı yok. Burada temel hedef, mevcut spermler tükenmeden bir an önce onlardan yararlanmak.

Tüp bebek tedavilerine en geç ne zaman başlamak gerekir? 35 yaşından sonra hemen tüp bebek tedavisine başlamak lazım. Çünkü zaten insan üremesi çok etkili bir üreme tarzı değil. “Dünya nüfusu artıyor, kaynaklar azalıyor” deniyor ama genele baktığınızda çok etkili bir üreme değil insan üremesi, çok kayıp var. Erkek, ilk döllenme aşamasında vajinaya milyonlarca sperm bırakıyor ve bunlardan bir tanesi yumurtayı döllüyor, embriyoyu oluşturuyor.

Bir embriyonun rahime tutunma potansiyeli yüzde 20 civarında. Niye embriyo rahime gelip tutunamıyor bilmiyoruz. Hayvanlardaysa ilk ilişki gerçekleştiğinde hayvan gebe hatta çoğul gebe kalıyor, 8-10 tane yavrusu oluyor. Hayvanlarda aşılamanın etkinliği yüzde 60-70. İnsanlardaysa bu oran, yüzde 10-15 civarında. Kısacası insanlarda üreme her aşamasında zor.