Güvenlik birimlerinin covid-19 öngörüleri çok yerinde

Bu önerilerin dikkate alınması ise devletleri yöneten hükümetlere aittir. Bilimsel adı Kovid-19 olan koronavirüs salgınının ortaya çıkmasıyla birlikte bir “deve gücü, tazı hızı” şerbeti içmiş gibi algılanan ülkelerin çoğu “gafil” avlandılar. Örneğin Fransa’da N95 standartlarında olan ve sağlık personelini Kovid-19’dan koruyacak olan maskelerin yeterli sayıda bulunmadığı ortaya çıktı. Fransa’nın 2011 yılında 1 milyar maskesi varken, stratejik rezervler yenilenmeyerek bu miktar 100 milyona düşmüş. Oysa Fransa’nın 2008 tarihli ulusal güvenlik stratejisinde pandemik salgınların ülkeyi tehdit edebileceği gözlemlenmiş. Buna yönelik olarak hazırlıklı olunması gerektiğine de işaret edilmiş.

Ardından 2013 yılında kaleme alınan “savunma ve güvenliğin beyaz kitabı” adlı çalışmada yine pandemik tehditler ülkelerin güvenliğini tehlikeye atabilecek olan riskler arasında gösteriliyor. ABD’nin Ulusal Güvenlik Konseyi’nin Ocak 2017 yılında yayınlanmış olan “küresel trend” adlı çalışmasında da pandemilerin yaratacağı tehlikeler ve bunlarla mücadele edilmesi gerektiğine işaret ediliyor. Keza İngiltere, Belçika, Hollanda ve İtalya gibi ülkelerin ulusal güvenlik birimleri de 2003 ile 2016 yılları arasında pandemik tehditler konusunda hükümetlerini uyarmışlar.

AB’ye üye ülkeler arasında bu hususta en hazırlıklı ülke Almanya. Stratejik rezervlerinden, mücadele stratejisine kadar süreci son derece iyi götürdü. Üçüncü dereceden yoğun bakım ünitelerinin miktarı ve eğitimli personel sayısının yüksek olması ölü sayısını sınırladı. Güvenlik birimlerinin uyarılarına rağmen önlem almayan bir çok AB ülkesinde sorun hükümetlerin siyasi öncelikleri ve vizyon eksikliği. Bu husus bir ilk değil zira geçmişte NATO’ya üye ülkelerin güvenlik birimleri, hükümetlerine Rusya’nın Gürcistan, ardından da Ukrayna’da hasmane hamlelerde bulunmak üzere olduğu yönünde uyarılarda bulunmuşlar, hükümetler ise hamle yapıldıktan sonra uyanmışlardı.

Devlet uyumaz, travma geçirmez

Devletlerin tehditlerle etkili mücadele edebilmelerinin bir diğer yöntemi de idari hazırlıklarının düzenli aralıklarla sınanmasıdır. Bu çerçevede AB’nin Hastalıklardan Koruma ve Kontrol Merkezinde, üye ülkelerin pandemik hastalıklarla mücadele planları bulunuyor. Buna göre Hırvatistan’ın pandemik hastalıklarla mücadele planı en son 2005 yılında güncellenmiş. Avusturya ve Belçika’nın 2006’da, İtalya’nın 2010, Almanya’nın 2016’da, Türkiye’nin de Nisan 2019’da. Bu planların güncel tutuluyor olması çok önemli. Türkiye bir yandan terörle mücadele edip, diğer yandan da 4 milyon Suriyeli mülteciye ev sahipliği yaparken, aynı zamanda devlet kuruluşları idari çalışmalarını sürdürmeye devam ediyorlar. Bu hususun altı çizilmesi gerekiyor.

Hazırlıksız yakalanmanın bedeli

Geçtiğimiz Şubat ayında Almanya’da düzenlenen Münih Güvenlik Konferansı’nın başlıca konusu “Batısızlaşılıyor mu” sorusu idi. Batı’nın değerlerini kaybedip kaybetmediği tartışılıyordu. Batılı olmanın bir coğrafya ile sınırlı olmadığı, daha çok bazı değerlere sahip olmak olduğu ifade edilmişti:

Serbest pazar ekonomisi, hukuk devleti, saydamlık gibi... Kovid-19 ile birlikte hazırlıklı veya hazırlıksız yakalanan birçok Batı devleti, olağanüstü hal ilan etti ve olağanüstü yetkilerle donandılar. İspanya’da devlet özel hastanelere el koyarken, Belçika’da Kovid-19 test kiti üreten özel firmaya sahibinin rızasıyla el konuldu. Almanya, kendi vatandaşları dışında sınırlarını AB vatandaşlarına dahil kapattı. Belçika bir başka AB üyesi olan Hollanda’nın 700 vatandaşını sınırdışı etti.

Devletlerin bekası özel sektörün sunabileceği olası hizmete değil, kendi kendine verebileceği hizmete dayalıdır. Bu çerçevede hazırlıksız olarak yakalanılan dönemlerde, hükümetler olağanüstü yetki kullanmak durumunda kalabiliyorlarmış. Batı bu olağanüstü dönemde maalesef değerlerine sahip çıkamadı. Batısızlaşılıyor mu bilemeyiz; ama Batı’nın sızladığı kesin.