Musk ve Trump arasında kılıçlar çekildi? Kaybeden kim olur?
06.06.2025 - 12:40 | Son Güncellenme:
DIŞ HABERLER SERVİSİ
ABD Başkanı Donald Trump ve milyarder Elon Musk'ın büyük savaşı imparatorluklarına büyük maliyetler çıkarabilir. Akıllarda ise tek soru var. Kaybedecek en çok şeyi olan kim?
ABD Başkanı Donald Trump ve milyarder iş insanı Elon Musk, dün sosyal medya üzerinden birbirleriyle tartıştı. İki isim arasındaki gerilim bir süredir basına yansırken, Musk Trump’ın adının Jeffrey Epstein davasında geçtiğine, Trump ise ABD hükümetinin Trump’ın şirketleriyle yaptığı anlaşmalara son verebileceğine işaret etti. İki isim arasındaki gerilim dünya gündeminde de ilk sırada yer alıyor.
Amerikan Wall Street Journal gazetesi, Donald Trump ve Elon Musk'ın ayrılığının ardından akıllardaki 'Kaybedecek en çok şeyi olan kim?' sorusuna yanıt aradı.
Trump, Musk'ın şirketlerinden milyarlarca dolarlık federal sözleşmeleri çekmekle tehdit etti. Bu gerçekleşirse, NASA için astronotlar ve Pentagon için uydular fırlatan SpaceX de dahil olmak üzere Musk'ın iş imparatorluğu boyunca dalgalanacak.
Bu tartışmaların altında her iki milyarder için de gerçek bir siyasi ve mali risk yatıyor.
Musk'ın CEO olarak yönettiği elektrikli araç şirketi Tesla, Perşembe günü 152,4 milyar dolar piyasa değeri kaybetti; bu, şirket tarihinde sermayesinde bir günde yaşanan en büyük düşüştü. Trump Cumhuriyetçi Temsilciler Meclisi üyelerinden üçten fazla oy kaybedemez, aksi takdirde “büyük, güzel tasarısı” raydan çıkacak. Temsilciler Meclisi Özgürlük Grubu üyeleri, Musk'ın da karşı çıktığı gibi, tasarının bütçe açığına yapacağı katkılarla ilgili endişelerini dile getirerek şimdiden zor durumda kaldılar.
HANGİ TEHLİKELER BEKLENİYOR?
Wall Street Journal, 2 ismi bekleyen tehlikeleri de sıraladı.
ELON MUSK
Tesla, SpaceX ve xAI'nin CEO'su Musk'ın milyarlarca dolarlık devlet sözleşmesi var ve yatırımcılara Tesla'yı trilyonlarca dolar değerinde bir yapay zeka ve robotik devine dönüştüreceği sözünü yerine getirmek için federal düzenlemelerde değişiklik yapılması için bastırıyor.
Başkana yakın bir kişiye göre Trump Perşembe günü Musk'ın şirketleriyle olan hükümet sözleşmelerini feshetmekle tehdit etti ki bu, SpaceX CEO'sunun bu hafta başında Trump'ın temel yasa tasarısına saldırmaya başlamasından bu yana başkanın müttefiklerinin üzerinde durduğu bir fikirdi.
Musk'ın SpaceX'i yıllardır hükümetle yakın çalışarak Pentagon, istihbarat topluluğu ve NASA ile yakın bağlantılar kurdu. Şirket sık sık askeri yükleri havaya uçuruyor ve NASA en yüksek profilli görevlerinden bazıları için büyük ölçüde SpaceX'e borçlu.
Bir yönetim yetkilisi Musk'ın şu anda Trump yönetiminde sempatik bir ses bulmasının son derece zor olacağını söyledi.
TESLA
Ülke çapında bir sürücüsüz araç filosu oluşturmak için Tesla'nın federal düzeyde düzenleyici değişikliklere ihtiyacı var ve bunun için bastırıyor. Şu anda eyaletler sürücüsüz araçların kamuya açık yollarda çalışıp çalışmayacağını kontrol ediyor.
Nisan ayında Ulaştırma Bakanı Sean Duffy Tesla'nın Austin'deki genel merkezini ziyaret etti. Duffy, X'te yayınlanan bir videoda “Burada, Austin, Teksas'ta, Tesla fabrikasında Elon Musk ile birlikteyiz” dedi. Musk videoda “Açıkçası, Amerika Birleşik Devletleri'nin otonom sürüş için ulusal bir kurallar dizisine sahip olması harika olur” dedi.
Tesla'nın Waymo ile rekabete hazırlanırken bu ayın sonlarında Austin'de sürücüsüz araçlarla çalışan ilk taksi hizmetini sunması bekleniyor.
Musk, şirketin otonom sürüş özelliklerini kullanıma sunamamasından uzun süredir yasal engelleri sorumlu tutuyor. Tesla'nın sürücüsüz araçlara ve insansı robotlara yaptığı yatırımların çoğu, Musk ve Trump'ın ilişkileri yakınlaştıkça son aylarda ABD'de ve Avrupa'da keskin bir düşüş gösteren Tesla satışlarından besleniyor.
SPACEX
SpaceX, milyarlarca dolar değerindeki çok sayıda sözleşmede ABD hükümeti ile el ele çalışıyor. Birçok devlet kurumu şirketin Falcon roketlerini, yörüngedeki uzay araçlarını ve 7.500'den fazla internet uydusundan oluşan bir ağ olan ve Ukrayna'nın Rusya'ya karşı savaşını desteklemedeki rolüyle de dikkat çeken Starlink'i kullanıyor.
SpaceX'in uçuş planlarını gözden geçirmek için hava güvenliği düzenleyicilerine ve fırlatma sahaları için şirket planlarını düzenlemeye yardımcı olmak için çevre ajanslarına ihtiyacı var. Nisan ayında, ordu için ulusal güvenlik yükleri fırlatmak üzere 5,9 milyar dolarlık bir sözleşme imzaladı.
Musk'ın şirketi, astronotları Uluslararası Uzay İstasyonu'na düzenli olarak götürüp getiren tek ABD uzay firması. NASA, 2022 yılında SpaceX'e beş mürettebatlı uzay istasyonu uçuşu daha vererek şirketin bu tür operasyonlar için toplam sözleşmesini yaklaşık 5 milyar dolara çıkardı.
SpaceX ayrıca, gelecekte Ay'a yapılacak astronot ziyaretleri için Starship aracını geliştirmek üzere yaklaşık 4 milyar dolarlık sözleşmeyle NASA'nın amiral gemisi olan insan keşif programının da büyük bir parçası. NASA, 2030 yılında uzay istasyonunun yörüngesinden güvenli bir şekilde çıkmasını sağlayacak bir uzay aracı üzerinde çalışması için SpaceX'i seçti; bu anlaşma 843 milyon dolar değerinde.
SpaceX, gözetleme uydularını işleten bir ajans olan Ulusal Keşif Ofisi ile 1,8 milyar dolarlık gizli bir anlaşma da dahil olmak üzere ABD casus ajanslarıyla da anlaşmalar yaptı.
Musk'ın Trump yönetimi altında daha önemli anlaşmalar kazanması muhtemel görünüyordu. SpaceX, diğer iki şirketle birlikte çalışarak Başkan'ın Amerika için Altın Kubbe adlı füze savunma programında yer almak istiyor.
DONALD TRUMP
Trump tüm yasama gündemini, vergi kesintileri, sınır için finansman ve Medicaid ve gıda pulları gibi programlarda kesintilerin bir karışımı olan devasa bir tasarıya dönüştürdü. Tasarı Meclis'ten 215-214 oyla kıl payı geçti ve şimdi Meclis'te tekrar oylanmadan önce Senato'da görüşülmeye devam ediyor. Musk'ın yasaya karşı çıkması tasarıyı rayından çıkarabilir.
Musk, tasarının federal açığa 2,5 trilyon dolar ekleyeceğini söyleyerek tasarıyı “iğrenç bir iğrençlik” olarak nitelendirdi ve “Amerikan halkına ihanet eden” politikacıları kovmakla tehdit etti. Onun argümanları bütçe açığını düşünen kanun yapıcılarda yankı bulabilir.
Milyarder ayrıca geçen yılki seçimlerde Trump'ı desteklemek için kullandığı devasa savaş fonunu kullanarak tasarıyı destekleyen milletvekillerine karşı ön seçimleri finanse edebilir ya da parasını Cumhuriyetçileri tasarıya karşı oy kullanmaya yönlendirmek için daha ince yollarla kullanabilir. Musk, Trump'ın yeniden seçilmesi için 250 milyon dolardan fazla bağışta bulundu ve Perşembe günü yaptığı açıklamada, desteği olmasaydı Trump'ın seçimi kaybedeceğini söyledi. Sahibi olduğu sosyal medya platformu X'te “Ne nankörlük ama” diye yazdı.
Yasama organları Perşembe günü bu zehirli söylemi çözümlemeye çalışırken, çoğu Cumhuriyetçi hâlâ başkanın arkasında canlanmış gibi görünüyordu. Ancak Musk'ın sadece bir avuç muhalifi uzaklaştırması gerekiyor.
Beyaz Saray yardımcıları, Musk'ın Trump'a yönelik saldırılarının, milyarderin yasa tasarısı hakkındaki yorumlarını başlangıçta kendi davaları için yararlı olarak gören Cumhuriyetçileri zayıflatacağını düşündüklerini söyledi. Trump seçmenlerinin, defalarca yaptıkları gibi, başkanın yanında yer alacağı düşünülüyor.
Musk , daha önce yasa tasarısına karşı oy kullanan Temsilciler Thomas Massie (R., Ky.) ve Warren Davidson (R., Ohio) dahil olmak üzere yalnızca üç Temsilciler Meclisi Cumhuriyetçisinden kamuoyu desteği aldı . İlk oylamayı kaçıran Arizona Cumhuriyetçisi Temsilci David Schweikert , Perşembe günü The Wall Street Journal'a, tasarıyı desteklemeden önce "birden fazla değişiklik" istediğini söyledi.
Gelecek yılki ara seçimlerde savunmasız olarak görülen Schweikert, "Cumhuriyetçilerin ve ülkedeki herkesin bu borcu finanse etmenin tehdidini ve ölçeğini anlamaya başladığı an bu mu?" dedi. Borç konusunda ise şunları söyledi: "Musk kesinlikle haklı."
Temsilciler Meclisi Mali Hizmetler Komitesi'nin kıdemli bir Cumhuriyetçi üyesi, Musk'ın yorumlarının Trump'ın yasa tasarısını geçirmeye çalışırken yardımcı olmadığını söyledi. Başkanla olan tartışmanın Musk'ın Cumhuriyetçi milletvekilleriyle olan ilişkisinde muhtemelen olumsuz kalıcı etkileri olacağını ekledi.
Uzun vadede, Musk ile Trump arasında kalıcı bir ayrılık yaşanması, Cumhuriyetçilerin 2026 ara seçimlerinde Temsilciler Meclisi'ndeki ezici çoğunluğunu koruma şansına zarar verebilir. Zira, GOP'un ara seçimlerde zafer elde edebilmesi için iş adamının X'teki geniş kitlesinin desteğine sahip olması gerekiyor.
Musk, Perşembe günü yeni bir siyasi parti kurmayı düşündü ve X'teki 220,5 milyon takipçisine bir parti kurmayı destekleyip desteklemeyeceklerini sordu.
Perşembe gecesi itibariyle, yaklaşık 3,5 milyon katılımcının %81'inden fazlası destek verdi.
BEYAZ SARAY'DAN İLK AÇIKLAMA
Trump ile Elon Musk'ın arasında yaşanan gerilimin ardından Beyaz Saray'dan ilk açıklama geldi. Yapılan açıklamada "Trump'ın Elon Musk ile görüşme planı yok" denildi.
