Atık yağdan E-12 vitamini

Türkiye’nin perakende sektörüne kısa süre önce Torku markasıyla giriş yapan Konya Şeker, kendi tesislerinde üretilen temel gıda maddeleri başta olmak üzere tüketiciye ilk elden ulaşmaya başladı. Ankara, Konya ve Karaman’daki satış mağazalarını İstanbul ve İzmir’e taşımayı hedefleyen Konya Şeker’in Torku markası için üretim yapan Panagro Genel Müdürü Hakan Akkoyun, “Yeni nesil için ayrı üretim yapıyoruz. Yeni nesil eski kaşar yerine taze kaşarı seviyor” dedi. Konya Şeker bünyesindeki Beta Ziraat’te ise, uyguladığı TÜBİTAK projesiyle ayçiçeği atıklarından E-12 vitamini üretmeyi başardı.

56 bin çiftçi üye

Torku firmasının davetlisi olarak Konya Şeker bünyesinde faaliyet gösteren Cihanbeyli’deki Pan-Plast, Altınekin’deki Beta Ziraat ve Çumra’daki Panagro ile Çumra Şeker Fabrikası’nın çalışmalarını yerinde gördük. Konya Şeker, bölgedeki 56 bin üreticinin büyük ortağı olduğu Konya Pancar Ekicileri Kooperatifi’nin yanısıra, Pankobirlik ve bünyesindeki 16 pancar kooperatifinin hissedarının yeraldığı ortaklık yapısıyla Türkiye’deki 900 bine yakın pancar üreticisinin ortak girişimi.

Konya Şeker, firmalarının sayısının artması üzerine Anadolu Birlik Holding’i (ABH) kurdu. Holding yapısı çerçevesindeki yapılanmayla birlikte Konya Şeker, bünyesinde 10 binden fazla kişiye iş imkanı sağlarken yaklaşık 1 milyon dekarlık alanda 40 bin çiftçiye ‘sözleşmeli tarım’ yaptırıyor. Konya Şeker, Türkiye’nin toplam pancar şekeri üretiminin yaklaşık yüzde 22’sini gerçekleştiriyor. Konya Şeker’in halen bazıları dünya ölçeğinde olan 45 firması var. Firmaların büyük bölümü Konya ve ilçelerinde gıda ve tarım alanında olmakla birlikte, Manisa’nın Soma ve Sivas’ın Kangal ilçesinde 2 termik santrale de sahip.

Su, büyük ihtiyaç

ABH’ye bağlı dört tesiste yaptığımız incelenmelerde her firmanın, hem kendi çatısı altındaki diğer firmalara katkı sağladığı, hem de ülke ekonomisi ve tarımı için faaliyet yürüttüğünü söylemek yanlış olmaz. Şöyle ki Altınekin’deki Beta Ziraat, Konya Şeker’in tohum üretme ve ayçiçek işleme tesisi olarak faaliyet yürütüyor. Bu tesiste aynı zamanda TÜBİTAK’la mısır ve ayçiçek ıslah projeleri yürütülüyor. Genel Müdür Seçkin Cevdet Taşpınar, ıslah çalışmalarının hedefini, tohumun Türkiye’ye özel geninin yaratılması ve bu alanda İsrail’in tekelinin kırılması olarak açıklıyor. Taşpınar, en büyük sorunun bölgedeki su kaynaklarının yetersizliğine dikkat çekerken, “Kulu-Altınekin-Cihanbeyli’nin su sorunu GAP gibi. Dışarıdan su transferi yapılması gerekiyor” dedi.

Vitamin projesi

Beta Ziraat Yağ Fabrikası Direktörü Niyazi Arslanta, kurumun Ar-Ge merkezinde yüzde 43-44 arasında olan ayçiçek tohumunun yüzde 53-54 oranına yükseltildiğini söyledi. Beta Ziraat’ın çalışmaları arasında ülke ekonomisi için önemli bir proje daha yürütülüyor. TÜBİTAK’ın desteklediği projede, yağı atıklarından E vitamini üretildi. Beta Ziraat mühendislerince yürütülen pilot uygulama kapsamında, ilaç ve kozmetik sanayinde kullanılan ve kilogramı ortalama 15 bin euro olan E vitamini, atıkların sabuna dönüşmeden önceki aşamada kullanılmasıyla elde edildi. E vitamininden kalan atıklardan plastik hammaddesi üretiliyor.

Kuzular ormanda

Akkoyun, “Torku markası için İstanbul’da pazar araştırması yaptırıyoruz. Ankara, Konya ve Karaman’dan sonra İstanbullular ve İzmirlileri Torku ile tanıştıracağız. İstanbul’da 15 market açıyoruz. ‘Doğrudan’ adını verdiğimiz marketlerimiz 50’yi bulacak. Kuzularımız kendimizin oluşturduğu ormanlarda yetişiyor” dedi.

Yeni nesilin tercihleri

Türkiye’nin en büyük 5 gıda firması içinde bulunduklarını söyleyen Akkoyun, 2017’de bir milyar liranın üzerinde ciro beklediklerini ifade etti. Akkoyun, “Asıl amacımız insan sağlığının korunması. İnsanların parasını çalmadan ve sağlıklarını tehdit etmeyen üretim yapıyoruz” dedi. Tüketicilerin yeme alışkanlıklarının değiştiğine dikkat çeken Akkoyun, “Artık daha yumuşak, daha az tuzlu gıdalar tercih ediliyor. Mesela, yeni nesil eski kaşarı tercih etmiyor. Taze kaşarı tercih ediyor” dedi.

Fabrikada domates ve balık üretiyor

Konya Şeker’in amiral gemisi ise Çumra Şeker Fabrikası. Vardiyalı olarak 24 saat çalışan Çumra Şeker Fabrikası’nda Torku adıyla çikolata, gofret ürünleri ile bisküvi ve atıştırmalık üretiliyor. Türkiye’nin en büyük şeker fabrikalarından olan Çumra Şeker’de, tesisin atık buhar kullanılmasıyla yılda 80 ton dolayında organik domates ile 50 ton dolayında Güney Amerika ve Nil Nehri’nde yaşayan Tylapia adlı tatlı su balığı yetiştirilerek ‘Doğrudan’ marketlerde piyasaya sunuluyor. Bu amaçla tesis yerleşkesinde büyük domates serası ile balık çiftliği kurulmuş.

Devlet kredisi kullanılmadı

Yatırımlarının hiç birinde devlet kredisi ya da desteği bulunmayan Konya Şeker’in, 2015 yılı rakamlarına göre durumu şöyle:
Sermayesi 568 milyon dolar (2 milyar lira), aktif toplamı 3.018 milyar dolar (10.5 milyar lira), cirosu 2.393 milyar dolar (8.3 milyar lira), ortağına sağladığı ayni ve nakit desteği 128 milyon dolar (437.5 milyon lira), ödediği vergi 85 milyon dolar (300 milyon lira) (NOT: 1 dolar 3.5 TL)

Nişasta lobisi büyük tehdit

Şeker fabrikasındaki incelemeler sırasında yetkililerin Türkiye’de son yıllarda gıda sektöründe tartışılan nişasta bazlı şeker (NBŞ) konusundaki değerlendirmeleri dikkat çekici. NBŞ lobisinin sektördeki sistemi bozmaya çalıştığını belirten yetkililer, “NBŞ üreticileri her fırsatta ‘2017’den sonra AB’de şeker koraları kalkıyor, Türkiye’de de kalkmalı” biçiminde açıklama yapıyorlar. NBŞ, milli sermaye ile kurulmuş pancar sanayi önündeki en ciddi tehdit” değerlendirmesini yaptı.

Torku markası

AHB’nin lokomotif firmalarından Panagro’da gördüklerimiz, Konya Şeker’in yeni yarattığı markası Torku’nun yakın gelecekte piyasada alacağı payı gösteriyor. Aynı zamanda ‘Saf İpek’ anlamına gelen Torku’nun et ve süt ürünlerinin üretildiği Panagro’yu gezerken Genel Müdür Hakan Akkoyun, çalışmaları anlattı. Akkoyun, Torku’yu yaratan Panagro’nun aynı kampüs içinde et ve süt ürünlerinin entegre üretildiği dünyanın en büyük tesisi olduğunun altını çizdi. Günlük 1000 ton çiğ süt ve 1000 ton et işleyen firmanın Konya çevresinde 3 çiftliğinin bulunduğunu belirten Akkoyun, yaratılan Torku markasında iddialı olduklarını belirtti.