Döviz bonolarının vergi avantajı

Döviz bonolarının vergi avantajı
Vergi Dünyası / MUSTAFA ÖZYÜREK
Yıl sonunda 115 katrilyona ulaşacağı açıklanan iç borç stokunun nasıl ödeneceği programın temel sorunu. Hükümet, takasla da önemli miktarda iç borcu erteledi. 2001’de toplanması öngörülen 37 katrilyonluk verginin faizlerini karşılamadığı dikkate alınırsa, yeniden borçlanılacağı ortaya çıkar.
Hükümet, 500 milyon dolar bono satarak dövizle borçlanmaya devam etmektedir. Takasta dolar bazındaki % 14 faizle borçlanılırken, bonolarda % 12 faizle borçlanıldı. Mevduat faizleri stopaj oranlarında değişiklik, kamu kağıtlarının faizlerinin 50 milyar lirasının vergiden istisna edilmesi için hazırlanan tasarısı, döviz bonolarını daha avantajlı hale getirmiştir.
Şu anda güvenilir bankalar 3 ay vadeli döviz mevduatına % 8 faiz vermektedirler. Döviz bonosunun faizi mevduat faizine göre % 50 fazlasıdır. Bankalarda döviz mevduatından elde edilen faize son değişiklikle % 18 Gelir Vergisi stopajı ve % 10 fon kesintisi uygulanmakta, böylece faizden % 19.8 vergi ödenmektedir. Kamu kağıtlarından, bu meyanda döviz bonosundan stopaj yapılmamaktadır.
Tablodan anlaşıldığı gibi, 100 bin dolarını bankaya yatıran kişi bir yılda 1.622 dolar vergi ödeyerek net 6571 dolar faiz elde etmektedir. Buna karşılık 100 bin dolarını Hazine bonosuna yatıran kişi 12 bin dolar net faiz elde etmektedir.

Bankalar vergi ödeyecek
Döviz bonosu satın alan bankalar ve kurumsal yatırımcıların vergilendirilmesi farklı olacaktır. Elinde döviz bonosu bulunan banka üç aylık dönemler itibariyle vereceği geçici vergi beyannamesinde kur farklarını ve faizi dikkate alarak vergi ödeyecektir. Döviz bonolarının borsada bir değeri oluşursa bu değer ile satın alma değeri arasındaki fark kar olarak bankanın beyanına dahil edilerek vergisi ödenecektir.



Bankacılar ve kurumsal yatırımcılar kanundaki hükümleri bilerek döviz bonosu satın aldıklarına göre döviz kurunda büyük artışlar beklemedikleri düşünülebilir ya da elde TL tutmaktansa dövize yatırımı avantajlı buldukları akla gelebilir. Bankaların halktan topladıkları mevduatın yarısından fazlasının döviz cinsinden olduğu düşünülürse, döviz bonosu alan bankalar kur riskini Hazine’ye yüklemiş oluyorlar.Bankaların % 8 faizle topladıkları dövizli mevduatı % 12 faizle değerlendirmeleri önemli bir avantajdır. Bankaların bu avantajın yanında ödeyecekleri vergilerin daha düşük kalacağını tahmin ettikleri anlaşılıyor.
Değerlendirmelerimizin temelinde bir yıl sonra Hazine’nin borçlarını ödeyebilecek güçte olacağı varsayımı var. Hazine’nin iç ve dış borç yükleri, borçlanmadaki yüksek faizler düşünüldüğünde ortada bir risk olduğu açık. Ancak şimdilik hiç kimse bu riski düşünmek istemiyor.




EKONOMİ