Dövüşen horoz kazandı

Dövüşen horoz kazandı
‘Denizli, Ege’nin en iyi durumdaki ili. Yatırımlara ara vermedi. İç talep daralınca ihracata yüklendi ve yüzde 21.17 artış sağladı. Tekstilden sonra ikinci ihracat kapısını buldu. Şimdi mermerin anavatanı olarak bilinen Afyon’un üç katından çok mermer ihracatı yapıyor
Anadolu'nun dönüşü
İbrahim Ekinci

Denizli
Denizli’de sanayinin ihracata odaklanmış olması, ekonomisini krize karşı korudu. İhracat bağlantıları krizde de devam etti ve Denizli’nin ihracatı Türkiye’nin ihracat artışını ikiye katladı. Ekonominin tarım, turizm gibi birkaç ana sektör üzerinde kurulmuş olması da koruyucu etki yaptı.
DEBA’nın sahibi Esat Sivri son durumu şöyle özetliyor:
"İhracat savaşı arttı. Krediye saldıran azaldı. Bankalar kredi verecek adam arıyor. Krize alıştık. İşçi çıkarmadık ama alamıyoruz da. Denizli diğer iller kadar büyük sorun yaşamadı. Yalnız yatırımlarda herkes iki kez düşünüyor. Hambez dokuyan fabrikalarda yatırımlar devam etti. En kötü zamanda, 2001’de bile 350 civarında tezgah girmiş. Her biri 100 bin euro. Tekstilde işini kaybeden olmadı denilebilir. Ama fasonda sıkıntı var. Küçüklerde siftah etmeyen çok ama büyüklerden kapısına kilit vuran olmadı" diyor.

Vergi tahsilatı artıyor
Denizli Ticaret Odası Genel Sekreteri Ramazan Sözgen, "Kriz dolayısıyla işçi çıkaran işletme sayısı da bizde az oldu. Yalnız tekstilde fasoncular sıkıntıya düştü. Çünkü büyük üreticiler fason iş vermek yerine kendileri üretmeye yöneldi. Şu sıralar işçi alan firmalar da var" diyor.
Vergi tahsilat ve tahakkukunda da artış olduğunu belirten Sözgen’in verdiği bilgilere göre krizde bile 2000’e göre tahakkukta yüzde 68 artış oldu.

Kredi talebi başladı
İzmir ve Ankara’dan sonra Denizli’de de özel bir kredi programı başlatan İş Bankası’nın Ege 2. Bölge Müdürü Sinan Gençtürk, ‘haddinden fazla hırpalanmış piyasa’dan kredi talebinin canlanmaya başladığını belirtiyor. Gençtürk, öKüçük esnaftan başladık. Şimdi odalarla anlaşma yapıyoruz. 10’ar milyar kredi vereceğiz. Başlar başlamaz 400 milyar talep geldi. Tüketici kredilerinde de canlanma var. Özellikle taşıtta" diyor.

İnşaat zorlanıyor
Denizli’de en sıkıntılı sektör ise inşaat. DSO Meclis üyesi, inşaatçı İbrahim Savun "İnşaat suni tenefüste" diyor. Savun’un verdiği rakamlara göre geçen yıl sadece 367 ruhsat alınmış. Bu yılın ilk dört ayında ise 36 ruhsat alınmış. Turgutlu’daki 100 tuğla fabrikasının belki 85’i kapalı. Bu ruhsat sayıları, Denizli gibi bir il için çok düşük.

Mermer ihracatı patladı
Denizli Tekstil İhracatçı Birlikleri Başkanı Nihat Zeybekçi, bankaların ‘Eximbank’tan bile iyi tekliflerle’ geldiğini belirtiyor. "Yeniden yatırım cesareti geliyor. Dokumacılar tezgâh talep etmeye başladı. İnsanlar proje konuşuyor. Kimse geri gitmiyor. Kabuk değiştiriyoruz" diyen Zeybekçi’nin anlatımına göre Denizli’de, kriz koşullarında ‘farklı sektörleri deneme’ olarak özetlenebilecek basit ekonomik kural oldukça başarılı biçimde işledi. Sanayiciler kriz döneminde mermer işine girdi ve bu sektörde eskiye kıyasla bir patlama oldu. İsrail’e, Arap ülkelerine ihracat başladı. Mermer’in merkezi olarak bilinen Afyon’un toplam ihracatı 16 - 20 milyon dolar. Denizli’nin ise 70 milyon dolara ulaşmış durumda. Yetkililer, şimdilerde cam işinin gelişmekte olduğuna dikkat çekiyorlar.

Krizde bile yüzlerce dokuma tezgahı alındı
* Denizli'de ihracat artışı, Türkiye'nin ihracat artışının yaklaşık iki katı. İlk üç ay itibariyle artış oranı yüzde 21.17.
* 2001 yılında açılan şirket sayısı 591. Bu yılın ilk dört ayında ise 310. Rakam, şirketleşmenin arttığına işaret ediyor.
* Dokuma fabrikalarda kapasite artışına yönelik yatırımlar sürüyor. 2001'de krizin en zor zamanlarında bile 350 civarında tezgah girdi.
* Kredi verecek kuruluş arayan bankalar, 'Eximbank'tan bile iyi teklifle' sanayicinin kapısını çalıyor.
* Denizli'nin yeni ihracat kapısı mermer. Krizde mermer işi patladı. 70 milyon dolarlık ihracatı yapılıyor.
* Tekstilde büyük işletmeler, ihracat sayesinde derin bir krizden kurtuldu. Ancak 'fason çalışanlar' küçük işletmelerde sıkıntı devam ediyor.
* Vergi tahsilat ve tahakkukunda artış var. 2001'de 2000'e göre yüzde 68 artış oldu.
* İş Bankası'nın başlattığı kredi programına büyük talep var. Program başlar başlamaz 40 dosya geldi.
* Ancak inşaatta sıkıntı büyük. Geçen yıl sadece 367 ruhsat alınmış. Bu yılın ilk dört ayında ise 36 ruhsat alınmış.

‘Bizimki mevsimsel canlanma’Salih Esen: Ben genel bir kıpırdanma görmüyorum. Ziraat ağırlıklı bölgede mevsimsel canlanma doğal
Ege Bölgesi Sanayi Odası’nın (EBSO) Başkanı Salih Esen, krizin bölgedeki etkilerini değerlendirirken, "Ben bir kıpırdanma görmüyorum" diyor. 4 bin 500 iş yerinin kapandığını, 45 bin kişinin işsiz kaldığını anlatan Esen, "Kıpırdanma görmüyorum. Mevsimsel etkiler var. 2001’e göre böyle. 2000’e göre ise gerileme devam ediyor. En kötüye kıyasla iyi denilebilir" diyor.
Ziraat ağırlık Ege’de mevsim itibariyle canlanmanın doğal olduğunu anlatan Esen, sıfırdan başlayan önemli yatırım olmadığını belirtti. Esen, "Özel sektör istihdamında artış var. Ancak 2000’e kıyasla iyileşme yok. Enflasyon ve kur hedeflemesine geçildiğinde tünelin ucunda ışık görünür. Bugün görünen ışık üzerimize gelen lokomotifin ışığı" diye konuştu.

‘Kelepire geliyorlar’
İzmir’in ‘geri vitese takmış araba gibi’ göründüğünü anlatan İzmir Ticaret Odası Meclis Başkanı Necip Kalkan da "Üçüncü büyük kent coğrafya kitaplarında kaldı. Organize’nin sokaklarından araba geçmiyor. Bankalar şube kapatıyor. Bölgenin üç bankası gitti. Önce mali sektörün güçlendirilmesi doğru ama artık reel sektöre dönülmesi gerekiyor" diyor.

‘Rus ruleti oynuyoruz’
Ege İhracatçı Birlikleri Başkanı Mete Uğuz, Ege’nin ihracatının son 4.5 aydır sıfır büyüdüğünü anlatıyor. Uğuz, "Emek yoğun sektörlerde eksi. Rus ruleti oynuyoruz. 54 kilometrelik yol 23 yıla, liman 25 yıla bitmedi. Havalanından Ankara, İstanbul dışında bir yere gidemezsiniz" diyor.

İzmir'in ihracatı yerinde saydı
* EBSO alanında (İzmir, Aydın, Manisa, Muğla) 2002 ilk üç ayda bin 220 şirket açıldı, 357'si kapandı. Sadece İzmir'de ilk dört ayda 402 şirket açıldı, 270'i kapandı.
* Dört ilde sanayi 2000 yılında 4.3 milyon MWS elektrik kullandı. Kriz yılında yüzde 14 artışla 4.9 milyon MWS'e çıktı.
* 2002 yılı ilk çeyrekte kapasite kullanımı (yüzde 54), 2001'e göre (yüzde 49) yüzde 10.2 arttı. Tüketim ve yatırım mallarında artış daha yüksek.
* Yabancı sermayede yükseliş var. Ocakta 14, şubatta 19, martta ise 21 yatırım izni alındı. Üç aylık toplam izinin parasal tutarı 300 milyon dolar.
* Ege'nin ihracatı ocak - 15 Mayıs arası yerinde saydı. Tarım ürünleri ihracatında yüzde 3, hazırgiyimde yüzde 5 azalma oldu.
* İzmir Ticaret Borsası verilerine göre, Ocak 2001'e göre dolar bazında işlem hacmindeki düşüş yüzde 17. Şubatta yüzde 24.3.
* Toplam 45 bin kişinin işsiz kaldığı bölgenin merkez ili sayılan İzmir'in en hareketli meydanlarından Basmane'de zemin kat dükkanların yüzde 30'u boş.
* Bölgedeki 17 OSB'nin önemli ölçüde boş olduğu, dolu olanlarda da hareketlilik gözlenmediği ifade ediliyor.

Uşak
Krizin yarasını gaz bezi ile sarıyorlar Türkiye battaniye ihtiyacının yüzde 70’ini, şetland ihtiyacının yüzde 60’ını, koyun kuzu deri ihtiyacının yüzde 70’ini, gazbezi ihtiyacının yüzde 90’ını karşılıyan Uşak’ta, krizin yaraları sarılmaya çalışılıyor. İş ve İşçi Bulma Kurumu yetkililerinin verdiği bilgilere göre iki yılda 15 bin kişi işini kaybetti. Ancak şimdi durumuda değişme işaretleri var.
Vakıflar Bankası Uşak Şubesi Müdürü Alican Peker, bireysel kredilerde ve ithalat akreditiflerinde ciddi talep artışı olduğunu belirtti. Peker, bunun yatırım eğilimini yansıttığını belirtiyor.

10 fabrika kuruldu
Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Halil Ağaoğlu, günlük battaniye üretiminin 60 binden 15 bine düştüğünü belirtiyor. Üretimde başka dallara kayma görüldüğünü belirten Ağaoğlu, "Şetland, çorap ipi, döşeme ipliği gibi yatırımlar var. Üç ayda 10 fabrika kuruldu. Gazbezine giriliyor. Aşağı yukarı 40 - 50 milyon dolarlık yatırım oldu. G. Afrika’ya ihracatımız var. Anti damping vergisi koydular. Sanayicilerimiz orda yatırım yapıyor. Deride üretimi durduran çok. Yeni OSB’de sadece 25 bina yapılabildi. 250’si yapamayacak durumda."
Uşak Kimya Genel Müdürü Zülfü Gündüz de "Geçtiğimiz 10 Mart’tan sonra yeni bir durgunluk dalgası yaşanıyor. 300 civarında tabakhane faal değil. Kimyasal satışları yüzde 80 civarında geriledi" dedi.
‘Bir zamanlar Mercedes’ten geçilmeyen’ Uşak’ta perakende ticareti 6 bin civarındaki üniversiteli canlandırıyor. ‘Besnililer’in Almanyası’ diye anılan kentte, ‘kâr ortaklığı’ sistemi ile çalışan 10 civarında şirket var. Ancak seramikçi Umpaş dahil bu şirketlerin birçoğu sıkıntılı günler yaşıyor.

Battaniyeciler G. Afrika'ya göç ediyor
* G. Afrika'ya ihracatın önü anti damping vergisi ile kesilince dört Uşaklı, G.Afrika'da yatırım yaptı. Beşincisi de gidiyor.
* Türkiye'nin koyun kuzu derisi ihtiyacının yüzde 70'ini karşılayan ilde 300 tabakhaneden sadece 30 kadarı ayakta.
* Şetland, çorap ve döşeme ipliğinde iyi gelişmeler var. Üç ayda 10 fabrika kuruldu. Gaz bezine giriliyor. 40 - 50 milyon dolarlık yatırım yapılıyor.
* Tüketici kredilerinde, özellikle de otomobil kredilerinde artış var. Ayrıca ithalat akreditiflerinde ciddi talep var.
* İş ve İşçi Bulma Kurumu yetkililerinin verdiği bilgilere göre iki yılda 15 bin kişi işini kaybetmiş.
* 2001 ve 2002 nisan sonu itibariyle 198 firma kapanmış. Açılan sayısı ise 141. Kapatma zorluğu yüzünden tabela şirketin çok olduğu belirtiliyor.
* Defterdarlık verilerine göre ilk dört ay itibariyle KDV tahsilat oranındaki artış yüzde 31.97. Reel artış ise -21.23.

Şehirde gündemEsat Bey’in Laodikya savaşı Denizli’de sanayicilerin ‘Esat Abi’ dedikleri Esat Sivri, son aylarda büyük bir mücadeleye girişti. ‘Zeus’un şehri’ olarak bilinen Laodikya’da kazı işinin Kültür Bakanlığı’nca İtalyan arkeologlara verilmesini önlemek istiyordu. Çünkü iddiaya göre İtalyanlar, Roma medeniyetini ortaya çıkarıp, ‘biraz da tarihi eser aşırıp’ bırakıyorlardı. Sivri, kazı işinin Türk üniversitelerine bırakılmasını istiyordu. Tarihte ünlü gladyatör dövüşlerine sahne olan kent için yaptığı açıklamalar yüzünden Kültür Bakanlığı ile karşı karşıya geldi.
Zeus tapınağı, biri 20 bin, diğeri 15 bin kişilik iki tiyatro binası, 350 metre uzunluğunda bir stadyumu bulunan kent Hıristiyanlar için çok önemli. Küçük Asya’nın yedi ünlü kilisesinden biri bu kentte. Sanayiciler ve sivil toplum kuruluşları bir gösteri düzenlediler. 2 bin adet broşür dağıttılar. Efes’ten daha görkemli ve daha büyük turizm potansiyeline sahip Laodikya’nın Denizli’de turizme kazandırılması savaşının ilk raundunu Esat Bey kazandı. Bakanlık kazı işini Pamukkale Üniversitesi’ne bıraktı.

Cape Town’a gitti, anti damping engelini aştı Güney Afrika’ya battaniye ihracatında anti damping vergisi nedeniyle sorunlar çıkması üzerine, üretimini G. Afrika’ya kaydırarak, anti damping engelini aşan dört Uşaklı battaniye üreticisine, Siresan’ın sahibi Önder Yıldız da katıldı.
Yıldız, ortağı Hasan Tekin ile birlikte, G. Afrika’da battaniye üreten Uşaklılara, battaniye kenarı üretecek. Böylece Uşak’taki entegrasyon G. Afrika’da da kurulmuş olacak. Bu ülkede bina kiralayan Yıldız, makineleri yerleştirdi. Şu sıralar Uşak’tan teknik ekip götürme hazırlığı yapıyor. Ekip gidince 100 kişinin çalışacağı fabrikasında üretim başlayacak.

SiyasetHem memnun değiller hem seçim istemiyorlar Bölgede işadamlarının siyasete ilişkin gündemi Başbakan Ecevit’in rahatsızlığı. Olay, öncelikle siyaset - ekonomi ilişkisi açısından değerlendiriliyor. İzmir Ticaret Odası Başkanı Ekrem Demirtaş, "Ekonomi güçleniyor ama konjonktür kırılgan. Ekonomik konjonktür Başbakan’ın rahatsızlığı ile yeni bir şekil aldı. Hastalığı ile başlayan kaos, krize dönüşmedi ama hassasiyetin sürdüğü ve hâlâ bıçak sırtında olduğumuz anlaşıldı. Erken seçim tartışması gündemden düşmeli. Erken seçimle sıfır noktasına geri döneriz" diyor.
EBSO Başkanı salih Esen, "Başbakanın durumu gün gün değişiyor. Oysaki sanayicinin kur riskini düşünmemesi gerekir. Hastalıktan, öksürükten etkilenen ekonomi olmaz. Seçim istemiyoruz ama hükümetten memnun olduğumuz için değil" derken Ege İhracatçı Birlikleri Başkanı Mete Uğuz da "Başbakan’a müteşekkiriz ancak artık çekilmeli" diyor.

Yarın: Kriz, Maraşlı’ya ihracatı öğretti




EKONOMİ