Hepimiz Kobe Bryant’ız

Türkiye’de ayakkabı ithalatında yerli üreticiyi korumuk için 2006’da konulan “ithalata ek vergi” uygulaması, 2012’ye kadar sorunsuz işlerken, geçen yıl sistemde yapılan bir değişiklik sonrası ‘hileli’ ayakkabı girişinde büyük sıçrama yaşandı. Ek vergiden sadece ‘yüksek teknolojili’ ayakkabılar muaf tutuluyor. Çift başına suni deride 1.5 dolar, deride 2.35 dolarlık ek vergi uygulaması var.
Geçen yılki sistem değişikliğiyle ‘ihtisaslı gümrüklerin’ devre dışı kalması sonrası çoğunluğu Çin’den gelen ucuz ayakkabıların ‘yüksek teknolojili’ gösterilerek ek vergisiz Türkiye’ye girdiği belirtilirken, rakamlar da bu ifadeleri destekliyor.
2010’da ithal edilen 41 milyon çiftin 37 milyonu ek vergili, 4 milyonu ek vergisiz yolla Türkiye’ye girerken, 2011’de bu trend sürdü, 52 milyon çiftin 48 milyonu ek vergili giriş yaptı.
2012’ye gelindiğinde ise trend tam tersine döndü. Bu kez ithal edilen toplam 50 milyon çiftin 12 milyonu ek vergili giriş yaparken, 38 milyonu ek vergi yükü olmaksızın ülkeye girdi. Bir anda ‘yüksek teknolojili’ bir diğer ifadeyle ek vergisiz ithalatın toplamdaki payı yüzde 6.6’dan yüzde 77 seviyesine kadar tırmandı.

Büyük vergi kaybı yaşanıyor
Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Hüseyin Çetin, 2012’de ithal edilen ayakkabıların 38 milyon çiftinin profesyonel oyunculara yönelik ‘özel teknoloji ihtiva eden ayakkabı’ statüsünde Türkiye’ye sokulduğuna dikkat çekerken, “Zannedersiniz ki Türkiye’de 38 milyon NBA basketbolcusu var” ifadesiyle konuya açıklık getirdi.
Bu yolla ekononin 681 milyon dolarlık zarara uğratıldığını kaydeden Çetin, profesyonel sporculara yönelik yüksek teknolojili ayakkabılara tanınan ithalat ayrıcalığının, korunma önlemlerinden kaçmanın aracı olarak kullanıldığını anlattı.
Çetin, “2012’de bu durum 60 milyon dolarlık vergi kaybına yol açtı” ifadesini kullandı.

Hileli işlem neden arttı?

2012’deki düzenleme sonrası ithalatçı firmaların kendi antrepolarını (depo) kurarak ”İhtisas Gümrükleri Uygulaması”nı delerek ek vergiden kaçındığını vurgulayan Hüseyin Çetin, ithal edilen ürünlerin gerçekte hangi vergi dilimine ait olduğu tam olarak bilinemeden işleme tabi tutulduğunu savundu. Çetin, haksız ithalata yol açacak her türlü uygulamanın kaldırılması için sınırlı sayıda ihtisas gümrüklerine geri dönülmesi gerektiğini ifade etti.