TEKEL işçilerinin direndiği 4C’nin iptali Anayasa Mahkemesi’nde

Bu karar TEKEL işçilerinin de aylardır direndiği geçici iş sözleşmesi 4C’nin iptaliyle ilgili tartışmaları da beraberinde getirdi. TÜİK çalışanı Gürler’in ve TEKEL’de örgütlü Tek Gıda İş’in 4C’yle ilgili açtığı davanın avukatı olan Gökhan Candoğan davanın reddine dayanak olarak 4C’nin hukuka aykırı olduğunu ve 18 Mart’ta karara bağlandığını belirterek, bu kararın TEKEL işçileri için de olumlu bir adım olduğunu söyledi.

25 bin kişi
Gözler Anayasa Mahkemesi’nden çıkacak karara çevrilirken merak edilen bir diğer konu ise 4C iptal edilirse, bu statüde çalışan 25 bin kişiye ne olacağı, tazminat hakkı kazanıp kazanmayacağı. Devlet Memurları Kanunu’na göre devletin kadrolu eleman çalıştırabileceğini, sadece istisnai durumlarda geçici işçi çalıştırabileceğini söyleyen sendika temsilcileri 4C’nin yasaya aykırı olduğunu savunarak sonuçtan umutlu olduklarını ifade ediyor. Anayasa Mahkemesi’nin 4C iptal ettiği takdirde olabilecekleri konunun uzmanları Milliyet okurları için 5 soruda değerlendirdi.

1-4C nedir?
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre, memurlar ile sözleşmeli ve geçici personeller A, B, C fıkralarıyla tanımlanıyor. C fıkrası, özelleştirmelerden dolayı başka kamu kurum ve kuruluşlarına yerleştirilecek geçici personeli kapsıyor. C statüsünü tanımlayan ilk koşul, 1 yıldan az süreli veya mevsimlik hizmet olması. Bu şekilde çalışanlara 4C’li deniyor. Bu maddeye göre, bir işçi en çok 10 ay çalışabiliyor, bu süre 4 aya kadar inebiliyor. Geçici personellere tahsil dereceleri dikkate alınarak belirlenecek brüt aylık ücretler ödeniyor. Hizmet sözleşmesi feshedilen işçilere kıdem ya da ihbar tazminatı da ödenmiyor.

2-Kamuda 4C statüsünde çalışan kaç kişi var?
Kamuda sözleşmeli olarak 240 bin kişi çalışıyor. 4C statüsünde çalışan sayısı ise 25 bin civarında.

Geriye dönük haklar
3-Anayasa Mahkemesi 4C’nin Anayasa’ya aykırı olduğuna ilişkin karar verirse 4C’li çalışanlar nasıl etkilenecek?
4C çalışanları 4A statüsünde yani devlet memuru olarak kadroya alınabilirler. Böylece çalışanlar sürekli işçi statüsü kazanmış olurlar. Ancak 4C’liler diğer geçici iş statüsü olan 4B’ye de geçirilebilirler.

4-Bu durumda geriye dönük hakları almak mümkün mü?
Anayasa Mahkemesi kararları geriye yürümez. Bu hüküm işlerse geriye dönük haklar geçerli olmaz. Karardan hemen sonra edinilmiş haklar sayılabilir. Ama ‘Bu bir özlük meselesidir’ denip daha önceki idari mahkeme kanunları da ortaya konulabilir. Bu durumda emekliliğe ilişkin haklarında geçmişteki hizmetleri hesaplanacaktır.

5-İşten çıkarma gündeme gelir mi?
Böyle bir sonuç da ihtimaller arasında gösteriliyor. Bu durumda devlet ‘Madem yasal değil çalıştırmıyorum’ deyip iş akitlerini feshedebilir. O zaman işten çıkarılanlar işe iade davası açabilir ve büyük ihtimalle geri dönüş hakkı kazanırlar.

‘Yeni bir yasal düzenleme yapılır’
Maltepe Üniversitesi öğretim üyesi Yard. Doç. Dr. Atilla Özsever, 4C ile ilgili maddenin Anayasa’ya aykırılığı nedeniyle iptali söz konusu olursa ya yeni bir yasal düzenleme gerekeceğini ya da bu personelin 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine göre çalıştırılması sonucunun doğacağını söyledi. Yard. Doç. Dr. Özsever görüşünü şöyle açıkladı:
“Öncelikle Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun kararının gerekçesini ve Anayasa Mahkemesi’ne başvurusunu incelemek gerekir. 657 sayılı kanunun 4C ile ilgili maddesi geçici personel istihdamı ile ilgilidir. Oysa Danıştay, bu işi yapanların sürekli çalıştığını dikkate alarak belirsiz süreli hizmet aktinin geçerli olduğuna kanaat getirmiştir. Nitekim olaya konu olan TÜİK çalışanı o kurumda 18 yıl çalışmıştır. Şimdi bu kişinin geçici personel olduğu iddia edilebilinir mi?”

‘Kararı beklemek zaman kaybı’
Anayasa Mahkemesi’nin kararını beklemenin zaman kaybı olduğunu, bir an önce 4C’lilerin bütün haklarıyla kadroya geçirilmesi gerektiğini söyleyen Kamu-Sen Başkanı Bircan Akyıldız konuya ilişkin şu değerlendirmelerde bulundu:
“4B ve 4C adında tanımlanan bir görevlendirme söz konusu değildir. Bunların hepsinin devlet memuru tanımı içerisinde değerlendirilip görevlendirilmesi gerektiğini söylüyoruz. Ancak bugüne kadar siyasi irade ısrarla yeni bir istihdam şekli ortaya koyarak kanuni zeminde sınırları zorlayarak uygulamaya çalışmıştır. Açılan davalar Anayasa Mahkemesi’ne intikal etmiştir. Hukuki boyutta normal seyrini izliyor. 4C uygulamasının iptal edileceğini bekliyoruz. 4C statüsü kaldırılarak bu statüde çalışanların bütün haklarıyla kadroya geçirilme. Anayasa Mahkemesi kararını beklemek bize göre zaman kaybı. Ama siyaset 4B’ye geçirebilir ve 4B’nin de iptalini bekleyebilir.”