ABD'de yer yerinden oynadı! Trump'ın koltuğu...
30.05.2019 - 13:18 | Son Güncellenme:
.
Beklenen açıklamayı yaparken televizyonlar canlı yayına geçti.
İki yıllık suskunluğunu bozdu, istifa ederken ABD lideri Donald Trump'ın başını yakacak sözleri sarfetti.
Rusya'nın ABD'de 2016'da yapılan başkanlık seçimlerine müdahale ettiği iddialarını araştıran özel yetkili savcı Robert Mueller'in dünkü açıklaması sonrası, Başkan Trump'ın azlini isteyen Demokratların sayısı arttı.
2020'deki başkanlık seçimlerinde Demokrat başkan aday adaylarından Cory Booker, Kirsten Gillibrand ve Pete Buttigieg, Başkan Donald Trump'ın azlini istedi.
Robert Mueller dün soruşturmasını tamamlaması sonrası yaptığı ilk açıklamada, "Başkan'ın suç işlemediğinden açıkça emin olsaydık, bunu söylerdik" demişti.
Mueller ayrıca soruşturmasının 'adaletin tesisini engellemekle' de suçlanan Trump'ı bu suçtan aklamadığını söylemişti.
Ancak Mueller, görevdeki bir başkana suçlama yöneltmek gibi bir seçenek bulunmadığını vurgulamıştı.
Trump'ın azli tartışmaları, Demokrat Parti'yi böldü.
Giderek artan sayıda Demokrat Kongre üyesi, Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'ye karşı tavır alıyor.
Demokrat Parti'den olan Pelosi, Trump'ı azletme çabasına girişilmesinin ters tepeceğini söyleyerek bu fikre direniyor.
Ancak Mueller'in açıklamaları sonrası halen toplam 23 Demokrat başkan aday adayından 10'u azil çağrısı yapmış oldu.
Kimler azil çağrısı yapıyor?
Demokrat başkan aday adaylarından New Jersey Senatörü Cory Booker "Kongre'nin azil sürecini derhal başlatmak gibi yasal ve ahlaki bir zorunluluğu var" dedi.
New York Senatörü Kirsten Gillibrand "Cumhuriyetçiler ve Demokratların azil oturumlarını başlatma ve gerçekleri nereye giderlerse gitsin, takip etme zamanı geldi" ifadelerini kullandı.
Indiana Valisi Pete Buttigieg ise Twitter mesajında "Azil için sevke ancak bu kadar yaklaşılabilir" ifadesini kullandı.
Mueller'in açıklamalarından sonra, daha önce azil açıklamaları yapan diğer senatörler de çağrılarını tekrarladı. California Senatörü Kamala Harris "Bu başkandan hesap sormak Kongre'nin işi. Azil sürecine başlamalıyız" dedi.
Vermont Senatörü Bernie Sanders ise Instagram'daki paylaşımında, "Temsilciler Meclisi Adalet Komitesi gerekli görürse, azil soruşturması kararına destek vereceğim." ifadelerini kullanmıştı.
Temsilciler Meclisi Başkanı Pelosi ise "Kongre, görevi kötüye kullanan başkanı soruşturma ve hesap sorma anayasal sorumluluğunu kutsal kabul eder" dedi.
Cumhuriyetçiler ne tepki verdi?
Trump, Twitter'daki mesajında aleyhinde 'yetersiz kanıt' olduğunu söyledi ve "Bu yüzden, ülkemizde bir insan masumdur" dedi.
Temsilciler Meclisi Adalet Komisyonu'nun üyelerinden Doug Collins ise özel savcının bulgularını yeniden araştırmanın, ülkeyi sadece daha da böleceğini belirtti.
Trump'ın azli için çağrı yapan ilk Cumhuriyetçi Kongre üyesi Justin Amash ise "Top bizim sahamızda. Kongre'de" dedi.
Mueller ne dedi?Mueller dünkü açıklamasında genel olarak, geçen ay önemli karartmalarla kamuoyuna açıklanan raporundaki görüşleri tekrarladı.
Trump'ın soruşturmasını engellemeye çalıştığı 10 girişimden bahseden Mueller, buna karşın bir özel savcının bir başkana suçlama yöneltme seçeneği olmadığını belirtti.
Eski FBI Başkanı Mueller, ekibinin 'net bir şekilde Trump'ın suç işlemediğine tam anlamıyla inancı olsaydı' bunu söyleyeceğini de vurguladı.
Mueller, soruşturması hakkında daha fazla konuşmasının uygun olmayacağını ve raporda bulunmayan bir bilgi de vermeyeceğini belirtti.
Mueller, Kongre'de ifade vermesini isteyen Demokrat Partililere ise "İfadem raporun kendisidir" dedi.
Özel savcının açıklamalarının yanı sıra bu hafta Trump'ın canını sıkacak iki gelişme daha yaşandı.
Önce Washington Post, Trump'ın Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov ile yaptığı görüşmede bir başka ülkeden gelen çok gizli bir istihbaratı paylaştığını bildirdi.
Trump, bu haberi doğruladı ve buna hakkı olduğunu söyleyerek, bu kararını savundu.
Daha sonra New York Times gazetesi de, Trump'ın kısa bir süre önce görevden aldığı Federal Soruşturma Bürosu (FBI) Başkanı James Comey'den eski Ulusal Güvenlik Danışmanı Michael Flynn hakkında Rusya ile ilişkilerinden dolayı açılan soruşturmanın kapatılmasını istediğini öne sürdü. Beyaz Saray, bu iddiaları yalanladı.
Bu gelişmeler Trump için görevden azil sürecinin başlatılabileceğine dair yorumların daha yüksek sesle yapılmasına neden oldu.
Bazı Temsilciler Meclisi üyeleri, azil sürecinin başlaması için başvuruda bulunabileceklerini açıklarken, ilk kez bir Cumhuriyetçi Kongre üyesi de bu ihtimali gündeme getirdi.
Temsilciler Meclisi'nin Cumhuriyetçi Üyesi Justin Amash, ''New York Times'ın haberinin doğru çıkması halinde Trump'ın Comey'den soruşturmayı durdurmasını istemesinin azil sürecinin başlatılması için yeterli zemini oluşturdu mu'' sorusuna "Evet" yanıtını verdi.
ABD'de başkanların azil süreci nasıl işliyor, karar nasıl alınıyor?
ABD anayasası, Kongre'ye başkanın üç kategoriden en az birince suç işlemesine kanaat getirilmesi halinde görevden alma yetkisi veriyor.
Bu suçlar ABD'nin düşmanı olan bir ülkeye yardım etmek olarak tanımlanan "ihanet", siyasi fayda karşılığında para ya da hediye kabul etmeyi içeren "rüşvet" ve yasalarda kesin bir tanıma yer verilmeyen "ağır ve vahim suç" işlemek ya da "başka kötü davranışta" bulunmak olarak sıralanıyor.
ABD anayasa hukuku uzmanları, son kategoriye ne tarz eylemlerin girdiğinin net olmadığını belirtiyor. Ancak uzmanlara göre, genellikle bu kategorideki eylemlerde, kamuoyunun genelini doğrudan etkileyen ağır bir suçun işlenmesi ya da başkana duyulan güvenin ciddi şekilde kırılması kriterleri aranıyor.
Bugüne kadar, üç başkan hakkında Kongre'de görevden azil süreci (impeachment) başlatıldı. Ancak tarihte bu süreç sonunda Kongre tarafından azledilen ve görevden alınan bir başkan yok.
Azil süreci aslında ABD'nin kuruluşu sırasında İngiltere'den uyarlanan bir sistem. Bu süreç; herhangi bir yargı sürecinde olduğu gibi yargılama, hüküm ve cezalandırma aşamalarından oluşuyor.
ABD'de başkan azil sürecinin tüm aşamaları Kongre'de gerçekleşiyor.
Önce Temsilciler Meclisi, sonra Senato
Sürecin başlatılması için ABD Kongresi'nin iki kanadından biri olan Temsilciler Meclisi'nde herhangi bir üye başkan hakkında azil süreci başlatmak için girişimde bulunabiliyor.
Bu başvuru daha sonra Temsilciler Meclisi Adalet Komitesi'nin önüne gidiyor. Burada azil sürecinin devam edip etmeyeceği kararı oy çokluğuyla alınıyor.
Bugüne kadar birçok başkan hakkında bireysel olarak azil süreci başlatma başvurusu yapıldı. Ancak bu başvurular genellikle Adalet Komitesi'nde reddedildi ve süreç de noktalandı.
Adalet Komitesi'nin onay vermesi halinde bir de Temsilciler Meclisi'nde oylama yapılıyor.
Salt çoğunluğun kabul etmesi durumunda da azil süreci Senato'da devam ediyor.
Burada ise davaya benzer bir süreç işletiliyor.
Başkanın azledilme talebine ilişkin kanıtlar ortaya konuyor, tanıklar dinleniyor. Başkan da ayrıca kendi savunmasını yapıyor.
Senatörler de jüri görevi üstlenerek, nihai kararı veriyor. Bir başkanın azledilmesi için Senato'da üçte iki çoğunluk gerekiyor.
Üç başkan için azil süreci başlatıldı
Bugüne kadar üç başkan hakkında son kategori kapsamında, yani "ağır ve vahim suçlar" veya "diğer başka suçlar" çerçevesinde azil süreci başlatıldı.
Bu başkanlardan ilki olan Andrew Johnson hakkında 1868 yılında, görevi Kongre tarafından çıkarılan bir yasayla teminat altına alınan dönemin Savaş Bakanı Edwin McMasters Stanton'ı yasaya aykırı bir şekilde görevden aldığı için azil süreci başlatıldı. Ancak Johnson, Senato'da üçte iki çoğunluk sağlanamayınca görevinde kaldı.
Bundan 106 yıl sonra ikinci kez bir başkan için azil süreci başlatıldı. Bu kez de 1972'de Cumhuriyetçi Başkan Richard Nixon, hakkında kendisine yakın bazı kişilerin Watergate iş merkezindeki Demokrat Parti'nin ofisine dinleme cihazı yerleştirdiğinin ortaya çıkmasıyla patlak veren skandalda yargıyı yanıltmak ve delil karartmakla suçlandı.
Ancak süreç tamamlanmadan Nixon görevinden istifa etti. O dönemde yaygın olan kanı Nixon istifa etmeseydi, zaten azledileceği yönündeydi.
Nixon'dan 27 yıl sonra bu kez Demokrat Başkan Bill Clinton hakkında Beyaz Saray stajeri Monica Lewinsky ile yaşadığı ilişkiyle ilgili yeminli ifadesinde yalan söylediği iddiasıyla azil süreci başlatıldı. Clinton, Senato'da yapılan oylama sonunda beraat ederek, görevinde kaldı.
Kongre'de çoğunluk Cumhuriyetçilerde
Temsilciler Meclisi'nde Cumhuriyetçiler çoğunluğu elinde tutuyor. Cumhuriyetçilerin 238 sandalyesine karşılık, Demokratların 193 üyesi var.
100 sandalyeli Senato'da ise Cumhuriyetçiler 52; Demokratlar ise 46 kişiyle temsil ediliyor. İki bağımsız üye de Demokrat Parti grubuna destek veriyor.
Kongre'nin her iki kanadında da Cumhuriyetçilerin çoğunlukta olması Trump'ın olası bir azil sürecinde elini güçlendirebilecek bir gelişme olarak gösteriliyor.Kaynak: BBC Türkçe
