Birbirlerini aforoz ettiler

Hıristiyanlık dini içerisindeki mezhepsel bölünmeler farklı şekillerde gelişip geniş bir zaman dilimine yayılıyor. Hazreti İsa’nın öğretilerinin farklı yorumlanması Hıristiyanlar arasında en büyük ayrılığı 1054 yılında getirdi. Teolojide “Skizma” adıyla bilinen Doğu-Batı Kiliselerinin ayrılığı genelde Roma İmparatorluğu’nun bölünmesi bağlansa “Büyük Ayrılık” olarak da adlandırılan koğuşun siyasi ve dini kökenleri gözardı edilmeyecek kadar önemli... İki kilisenin yollarını ayrılan farklılıklar Papa’nın konumu; dolayısıyla dini kurumların içerisinde güç dengelerine dayanıyordu. 1054’te iki kilise karşılıklı olarak birbirini aforoz etti. Ortodoks (Bizans) ve Katolik (Latin) kiliseleri birbirlerine şiddetli bir düşmanlık beslemeye başlarken bağımsız hiyearşik örgütlenmelerini de hayata geçirdiler.
İstanbul’un yağmalanması
İki kilise arasındaki düşmanlık, 1204’te 4. Haçlı Seferi sırasında Haçlı ordusunun İstanbul’daki Ortodoks kiliselerini tahrip etmesi ve rahipleri öldürmesiyle zirveye ulaştı. Kutsal emanetler, değerli eserler, ikonlar, heykeller yakıldı ya da çalınarak Avrupa’ya götürüldü. Yağma sırasında Konstatinopolis halkı kadın, çocuk ayırt edilmeksizin katledildi. Yaklaşık 60 yıl boyunca kenti boyunduruğu altına alan Haçlıları hoyratlığı; Bizans’ta Katolik düşmanlığı keskinleştirdi. İstanbul’un günlerce yağmalanması kavgayı daha da körükledi.
Osmanlı’yı tercih
Fakat bu kanlı geçmişe rağmen özellikle Bizans imparatorları ve Ortodoks din adamları tehditlere karşı birleşmenin yollarını arasalar da Bizans halkının kini geçmedi. Osmanlı, Bizans başkentinin kapılarında dayanmışken bile Latinlerle birlik fikri kabul görmüyordu. Kimi kaynaklarda fetih öncesi döneminin Efes piskoposu Markos Evgenikos’a atfedilen “Başımızda kardinal külahı görmektense Osmanlı sarığı görmeyi arzu ederiz” sözü iki kilisenin birbirinden kopmuşluğunu ortaya koyuyordu. Bizanslı tarihçi Dukas ise, kiliselerin birleşmesine karşı çıkan karşıtları Bizans deniz kuvvetleri komutanı Lukas Notaras’ın “Şehirde Latin papazlarının ayin taçları yerine Türk sarığı görmeyi yeğlerim” dediğini rivayet etmişti.
1995’te ilk komünyon
İki kilise arasındaki 900 yıllık kavgayı bitirebilecek en somut adımlar 20. yüzyılda atıldı. 1965’te Papa 6. Paolo ile Patrik 1. Anthenagoras’ın Kudüs buluşmasında aforoz kararları karşılıklı kaldırıldı. 1995’te de Papa 2. Jean Paul ve Patrik Bartholomeos birlikte bir komünyon ayinine katıldı. 1999’da da Papa 2. Jean Paul, Romanya’ya giderek “Büyük Ayrılık”tan beri bir Doğu Ortodoks ülkesini ziyaret eden ilk Papa oldu. Patrik Bartholomeos, Vatikan’ı birkaç kere ziyaret etti. 2005’te Papa 2. Jean Paul’ün cenazesine katılan Bartholomeos, 2006’da Papa 16. Benediktus’u İstanbul’da ağırladı. Papa Francis’in selefi 16. Benediktus’un uzlaşma çabaları çerçevesinde; Katolik ve Ortodoks kiliseleri arasında diyalok için ortak komite kuruldu. Papa Francis ve Patrik Bartholomeos’un dünkü görüşmesi uzlaşı ve hoşgörü adına önemli bir mesaj olarak alınırken iki kilisenin birleşme ihtimalini gelecek gösterecek.

Son durak Patrikhane

Papa 1. Francis, İstanbul’daki en önemli duraklarından biri olan Fener Rum Patrikhanesi’nde akşam ayinine katıldı. Papa için özel olarak düzenlenen ayinde iki ruhani lider şükür duası etti. Dün 18.00 sıralarında Fener Rum Patrikhanesi’ne gelen Papa’yı Patrikhane’nin lideri Bartholomeos karşıladı. Papa Francis, patrikhane girişinde kendisini çiçeklerle karşılayan çocukları da öptü. Patrik Bartholomeos ile Papa Francis birlikte dua ederken, geniş güvenlik önlemleri alındı. Vatikan kardinalleri ile Ortodoks metropolitlerinin de katıldığı ayinde kilisenin girişinde mum yakıldı. İki ruhani lider de kiliseler arası işbirliğine vurgu yaparken, karşılıklı mütevazılığın sembolü olarak birbirlerine sarıldılar. Birbirlerinin ellerinden de öpen iki dini lider şükran duasını birlikte yaptı. Papa Francis’i Saint Esprit Kilisesi girişinde karşılayanlar arasında Şişli Belediye Başkanvekili Emir Sarıgül de vardı. Emir Sarıgül, Papa’yla birlikte beyaz güvercin uçurdu. 8 yıl önce Türkiye’ye gelen Papa 16. Benedict de yine aynı yerde Emir Sarıgül’ün babası, dönemin Şişli Belediye Başkanı Mustafa Sarıgül’le güvercin uçurmuştu.