Hangi bitkide neye dikkat etmeli?

Şifalı bitkilerden hangisinin yararlı, hangisinin zararlı olduğuna Tarım ve Orman Bakanlığı son noktayı koyacak. Bakanlık tarafından bilimsel görüşle hazırlanan taslakla bitkilerin nasıl ve nerede kullanılacağı belirlenecek.

Taslakta yer alan bazı uyarı ve öneriler şöyle:

Aloe vera: Kısıtlı miktarda kullanılması önerilen bitkinin toksikolojik araştırmalarında büyük kısmında olumsuz etkiye rastlanmazken, belirli ilaçlarla birlikte kullanımı önerilmiyor. Aloe vera bitkisinin yapraklarından elde edilen aloe vera jel ve renksizleştirilmiş yaprak usaresinin gıdalarda kullanılabileceği, ancak bunları içeren ürünlerde aloin miktarının sınırlandırılması ve ürünlerin üzerinde, “Hamileler, emzirenler ve 12 yaşın altındaki çocuklar tarafından tüketilmemelidir. İlaç kullanan bireyler, tüketmeden önce doktora danışmalıdır” uyarıları gerekli.

Passiflora (çarkıfelek): Kurutulmuş toprak üstü kısımlarının depresyon ve anksiyete durumlarında yaygın olarak kullanıldığı belirlenen bitkinin kısıtlı miktarda kullanılması öneriliyor. Bitkinin geleneksel olarak meyve ve çiçeklerinin yenilebildiği, yaprakların çiğ olarak salatalarda veya pişirilerek kullanıldığı, çiçeklerinin şurup yapımında kullanılabileceği belirtiliyor. Toprak üstü kısmının gıdalarda kullanılabileceği belirtilen bitki için, “10 yaş altı çocuklar için kullanılamaz” uyarısının bulunmasına karar verildi.

Hamilelere uyarı

Aynısefa: Bitkinin çiçek kısmı ile bu kısımlardan elde edilen ekstre ve ekstraktının gıdalarda kullanılabileceği, ancak hamileler ve emzirenler için uyarıya yer verilmesi gerektiği belirtildi.

Maca turbu: Peru’da gıda olarak yaygın bir şekilde, geleneksel halk tıbbında ise dişilerde doğurganlığı arttırıcı amaçla kullanılan bitki için kök kısmının seksüel aktiviteyi artırdığını gösteren çok sayıda klinik çalışma tespit edildi. Bitkinin kök kısmı ile bu kısımlardan elde edilen ekstraktı “Tayin edilebilir miktarda alkaloit bulunmamalıdır” koşuluyla pozitif değerlendirildi.

Hindistan cevizi: Şekerinin ve öz suyunun gıdalarda kullanılmasında bir sakıncaya rastlanmadı.

At kestanesi: Daha çok halk ilacı olarak ve geleneksel tıp sistemlerinde hastalıkların tedavisine yönelik olarak kullanılan bitkinin yaprak, çiçek ve gövde kabuk kısımlarının toksisitesi hakkında yeterli çalışma yok. Bitkinin bu hariç olmak üzere çaylarda, tohum kısmı ise gıdalarda kullanılabilir.

Dar yapraklı kirpi otu (güneş çiceği, kirpi çeciği, ekinezya): Bitkinin alt türlerinden olan Echinacea angustifolia’nın toprak üstü, Echinacea pallida’nın kök ve Echinacea purpurea’nın toprak üstü, rizom ve kök kısmının gıdalarda kullanılabileceği değerlendirildi. Echinacea purpurea türü ise alerjik etkilere sahip olabilir.

Yakıotu: Halk ilacı ve geleneksel tıp sistemlerinde yaygın bir kullanıma sahip olan bitkinin toprak üstü kısımlarının toksisitesi ile ilgili bir veriye rastlanmadı. Bitkinin toprak üstü kısımları ile bu kısımlardan elde edilen ekstre ve ekstraktların bitki listesindeki durumunun pozitif olması yönünde tavsiye kararı alındı.

Gözlükotu (gözotu): Toprak üstü kısmı ile bu kısımlardan elde edilen ekstre ve ekstraktının gıdalarda kullanılabileceği değerlendirildi.

Çakşır Otu: Türkiye’de asırlardır geleneksel kullanımı olan bitkinin kök kısmı ve bu kısımdan elde edilen ekstre ve ekstraktının gıdalarda kullanılabileceği değerlendirildi.

Keçisakalı: Çiçek ve toprak üstü kısımlarının gıdalarda kullanılmasında sakınca yok. Salisilata aşırı duyarlılığı olan kişilerde kullanılmamalı.

Keçi sedef otu: Bitkisel çay olarak tüketilen bitki ile ilgili bazı deney hayvanları çalışmalarında, kan şekerini düşürmesiyle ilgili kayıtlar bulunurken, dikkatli kullanım uyarısında bulunuluyor. “Diyabet otu” olarak da satılan bitkinin toprak üstü kısımlarının gıdalarda kullanılabileceği, ancak bunları içeren ürünün etiketlerinde, “Diyabet hastaları dikkatli kullanmalıdır” ibaresi
gerekli.

Gymnema sylvestre (‘şeker yok eden’ olarak bilinen Hint kökenli bitki): Yaprak kısmı çay olarak tüketilen, halk ilacı olarak da kullanılan bitkinin, antidiyabetik ilaçların kan şekerini düzenleyici etkilerini değiştiren yönde etkileşime neden olabileceğine dikkat çekildi. Yapraklarından ve bu kısımlardan elde edilen ekstrakt ürünlere “Antidiyabetik ilaçlarla birlikte kullanılmamalı” uyarısı şartı bulunuyor.

Yılanotu (Gentiyan): Acı tadından dolayı alkollü içeceklerin üretiminde aroma verici olarak kullanılan bitkinin genotoksik etkileri olabileceği belirtiliyor. Bitkinin rizom ve kök kısmı gıdalarda kullanılabilir.

Su karanfili: Gıda ve çay olarak tüketilen bitkinin kök, rizom ve toprak üstü kısımlarının gıdalarda kullanılmasında sakınca yok.

Meyan: Şifalı bitki özelliği taşıyan meyankökü ve meyanbalının sınırlı kullanımında sağlıklı bireyler için herhangi bir risk görülmezken, yüksek dozlarda uzun süre kullanıldığında önemli sağlık sorunlarına yol açabileceği tespit edildi.

Adi ceviz (Juglans regia): Bitkisinin tohum kısmı uzun yıllardır tüm dünyada şifalı gıda olarak tüketiliyor. Bilinen yan etkisi yok. Bitki, meyvesinin kabuk kısmının ekstresi hariç gıdalarda kullanılabilir.

Kayışkıran: Bitkisel çay olarak tüketilen kök ve toprak üstü kısımlarının gıdalarda kullanılabileceği değerlendirildi.

Ayı üzümü: Genelde çay olarak kullanılan bitkinin yaprak kısımlarının ve bu kısımlardan elde edilen ekstreleri gıdalarda kullanılabilir.