STK dünyası duman altı

Mert İnan - İstanbul / Türkiye Ekonomi Politikalar Araştırma Vakfı, TEPAV tarafından 21 Ekim’de gerçekleştirilecek olan “Türkiye’de Tütün Kullanımını Engelleme ve Bırakmanın Ekonomisi” konulu çevrimiçi konferansta (webinar) “Türkiye’de Tütün Kullanımını Kontrol Altına Almanın Ekonomisi: İnceleme Raporu-Arz, Talep, Sağlık ve Kamu Politikası Boyutları” başlıklı raporun da paylaşılacağı duyuruldu. Söz konusu toplantı için Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Türkiye Ofisi Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Sağlıklı Yaşam Program Yöneticisi Prof. Dr. Toker Ergüder’e de davetiye gönderildi. Ancak Prof. Dr. Ergüder, raporun hazırlanması için tütün endüstrisinin desteklediği “Dumansız Dünya Vakfı” tarafından TEPAV’a fon sağlandığını tespit etti. Prof. Dr. Ergüder, bu durumun Türkiye’nin tarafı olduğu Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi’ne aykırı olduğunu belirterek, toplantının iptal edilmesi gerektiğini dile getirdi.

‘ŞAİBELİ BİR DURUM’

Prof. Dr. Toker Ergüder, Milliyet’e şunları anlattı:

“TEPAV tarafından 21 Ekim 2021 tarihinde gerçekleştirilecek olan ‘Türkiye’de Tütün Kullanımını Engelleme ve Bırakmanın Ekonomisi’ konulu webinar için davet maili aldım. Ancak söz konusu toplantı için hazırlanan raporun Dumansız Dünya Vakfı tarafından fonlandığını görünce bunun tıpkı 2018’deki gibi tuzak bir toplantı olduğunu anladım. TEPAV bu çalışma ve lansman toplantısı için Amerikan 501(c)(3) özel vakfından dolayısı ile sigara firmalarından kaç lira aldığını Türkiye’nin de taraf olduğu Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi’nin 5.3 maddesi gereğince kamuoyu ile paylaşmalı. Ortada şaibeli bir durum var. Aynı Amerikan Vakfı’nın 2018’de İstanbul’da yapacağı toplantıya dönemin valisi Ali Yerlikaya ‘Çocuk ve gençlerin sağlığına tehlike oluşturduğu’ için izin vermemişti. Bu vakıf, elektronik sigara yasağını delmek için çalışmalar yürüten bir oluşum. Vakfın tütün endüstrisinin elektronik sigara ve ısıtılmış tütün ürünlerini normalleştirme ve ülke pazarına sokma çabaları halk sağlığı uzmanları, sivil toplum kuruluşları ve kamu kurumlarının girişimleriyle önlenmiştik. Dumansız Dünya Vakfı, birkaç yıldır Türkiye’de farklı şekillerde fonlama ve etki ajanlığı çalışmaları yürütüyor. Tütün endüstrisi çeşitli taktiklerle yasakları delmeye çalışıyor.”

‘VAKFIN FONLAMASI YASAK’

Sağlığa Evet Derneği Başkanı Çocuk Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Elif Dağlı da Dumansız Dünya Vakfı’nın arkasında sigara endüstrisinin olduğunu iddia ederek, TEPAV tarafından hazırlanan raporun söz konusu vakıf tarafından fonlanmasının Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi’ne göre yasak olduğunu kaydetti. Prof. Dr. Dağlı, “Dumansız Dünya Vakfı’nın 2018’de İstanbul’da sağlık çalışanlarını da davet ettiği toplantı valilik tarafından durdurulmuştu. Tütün endüstrisi ‘zararı azaltılmış ürünler’ olarak pazarlamaya başladıkları ürünleri duyururken ilk üç pazar arasında Türkiye’yi de işaret ediyor. Tütün firması destekli vakıf karar verici masasını oluşturmak üzere 3 Temmuz 2019 tarihinde İstanbul Dumansız Diyalogları isminde bir toplantı düzenlemeye karar verdi. Doktorları ve tütün üreticilerini masada buluşturacaktı. Toplantı iptal edildi. Tütün firması hülle ile rapor hazırlatıp fon sağlıyor” ifadelerini kullandı.