Devasa bir nefret yumağı

Müjde Işıl  - ‘90’lar bazı açılardan harika bir dönemken bazı açılardan da acıların katmerlendiği bir zamandı. Solingen katliamı da o acıların başında geliyor. 1993’te Almanya’nın Solingen kentinde ırkçılar tarafından evleri yakılan ve beş ferdini kaybeden Genç ailesinin trajedisi dün gibi hafızalarımızda (unutamadığımız Madımak katliamı da aynı yıldı). Mehmet Akif Büyükatalay yazıp yönettiği ve prömiyerini Berlin Film Festivali’nde yapan filmi “Histeri”de Solingen’de yaşananları bugüne evriltip ırkçılığın farklı yüzlerini sorguluyor. 

Türk asıllı yönetmen Yiğit, Solingen katliamını yeniden canlandırıldığı bir film yönetiyor. O sahnenin çekiminden sonra figüranlar sette yanmış bir Kuran buluyor. Bir mülteci kampında kalan Müslüman göçmenlerden oluşan figüranlar, sette gerçek Kuran’ın yakılmış olmasını dine hakaret olarak nitelendiriyorlar. Filmde stajyerlik yapan genç Elif’in yaptığı bir hata da eklenince olaylar çığırından çıkıyor. 

Mehmet Akif Büyükatalay’ın inancı ve aşkı arasında kalan bir gencin hikâyesini anlattığı “Oray”, 2019’da Berlin Film Festivali’nde En İyi İlk Film seçilmişti. Bu sene Berlin Film Festivali’nin Panorama bölümünde En İyi Avrupa Filmi seçilerek Europa Cinemas Label Ödülü’nü kazanan ve ikinci uzun metrajı olan “Histeri”de yine ikilemler üzerine kuruyor hikâyesini Büyükatalay. Ama bu sefer çok katmanlı, çok dinamik ve çok eleştirel bir bakışla… 

Sansür mekanizması 

Hikâyenin üç tarafı var: Türk asıllı Alman sinemacı Yiğit ve yapımcı partneri Lilith, onlara hayran stajyer Elif, üç Müslüman göçmen figüran. Sette gerçek Kuran’ın yakılması sinemacı çift ile göçmenleri karşı karşıya getiriyor. Yiğit, dine saygısızlıkla suçlanıyor. Elif, kendisine emanet edilen anahtarı ve film kayıtlarını kaybediyor ama bunu çaktırmayıp telafi etmek için çözüm bulmaya çalışıyor. Müslüman göçmenler ise tepkilerinde haklı olduklarına inanıyor. Her birinin öfkesi nihayetinde herkesin birbirini suçladığı devasa bir nefret yumağına dönüşüyor. 

Büyükatalay senaryosunda üç tarafın bakış açısını katman katman anlatıyor. Sinemacı çiftin sanatsal özgürlük olarak yorumladıkları durum, giderek sansür mekanizmasına dönüşüyor. Günah keçisi olarak ilan edilen göçmenler ise kendilerini korumaktan başka çareleri olmadığının farkındalar. Baba tarafından Türk olan Elif ise hatasına rağmen bu keşmekeşin içindeki en masum kişi. İnsanların niyetlerinin farklı olduğunu anladığında, sanata ve çevresine karşı güvenini yitiriyor. Göçmen nüfusun yoğun olduğu Almanya’da ırkçılığın her sınıfta devam ettiğini, bunun sansür mekanizmasını beslediğine dikkat çekiyor Büyükatalay “Histeri”de. 

Film bir yandan masumiyet-suçluluk, inanç-inançsızlık, sansür-özgürlük arasındaki ince çizgiye parmak basarken bir yandan da yeni ipuçlarıyla sıkı bir gerilim duygusu inşa ediyor. Finali ise kara mizah tarzında ve bir nevi kâbus gibi düşünülmüş ama filmin genelinin ağırlığını yansıtamıyor. Yine de seyirciyi şaşırtma hedefine ulaşıyor. Elif’i canlandıran Devrim Lingnau ile Aziz Çapkurt ve Serkan Kaya’nın başı çektiği oyuncu kadrosu gayet başarılı.