Feride'nin bir eksiği var

FERİDE'NİN ÖYKÜSÜNÜN MUTLU SONA BAĞLANMASININ ANA SEBEBİ NEYDİ? Anne-babasını çok küçükken kaybetmiş olan Feride teyzesi tarafından Dame de Sion Fransız Lisesi'nde okutulmuş, teyzesinin oğlu Kamran'a âşık olmuş, tam evlenmek üzereyken, onun başka bir kadınla olan ilişkisini öğrendiği için fena halde düş kırıklığına uğrayarak evden kaçmıştır. Asıl hikaye bundan sonra başlar. Güzel bir genç kız, önce Zeyniler Köyü'nde sonra Batı Anadolu'nun çeşitli kent ve kasabalarında (Bursa, Çanakkale, İzmir, Kuşadası, vs.) tek başına yaşama ve çalışma serüvenine atılır. Başarılı ve sevilen bir öğretmendir ama güzelliği dolaysıyla pek çok dedikoduya, kıskançlığa göğüs germek zorunda kalır. Reşat Nuri Güntekin son derece verimli bir yazar. Öğretmen (daha sonra Milli Eğitim Müfettişi) olarak sürdürdüğü yaşamına 19 roman ve 8 hikaye kitabı sığdırmış. Ayrıca dilimizin tartışılmaz ustalarından biri. Öyküyü hepimiz biliyoruz (kitabı okumamış olanlar bile çeşitli film, tiyatro ve televizyon uyarlamalarından birini olsun görmüşlerdir). Gene de, daha rahat tartışmak adına kısaca özetleyelim. Bu arada hayranları (ve âşıkları) da vardır, ama o kimseye yüz vermez. Dertlerini, duygularını, düşüncelerini hatıra defterine döker. Bir süre sonra, babası yaşındaki Dr. Hayrullah ile evlenir, o ölünce de evine dönüp ilk aşkı Kamran'a kavuşur.Feride de bir kimlik arayışı içindedir aslında ve o da bu arayışı erkek egemen bir toplumun baskıları altında sürdürmek durumundadır. Arayışa girmesinin sebebi bile sevdiği erkeğin ihanetidir. Handan'ınkinin aksine ve türlü sorunlara karşın, mutlu bir yaşamdır onunki. Çünkü güçlü bir karaktere sahiptir, zorluklar karşısında sarsılır ama yıkılmaz ve çok daha önemlisi, cinselliğinin farkında değildir."Handan"dan (1912) on yıl sonra yaratılmış olan Feride'nin ceza almadan yakayı sıyırmasının, trajik bir sondan kurtulmasının nedeni tam da bu cinselliksizlik olabilir mi? İki roman arasındaki bu önemli farklılığı yazarın kadın ya da erkek olmasıyla açıklayabilir miyiz?Bence bu iki faktörün ciddiyetle dikkate alınması gerekir. Bir de aradan geçen on yıl var tabii.1912-1922 arasında toplumumuzun temelinde pek bir şey değişmedi ama, değişim projeleri ufukta göründü. Kurtuluş Savaşı'nın kazanılacağı belli olmuştu. Cumhuriyet'in kurulmasına bir yıl kalmıştı. Ve Türkiye'nin 'modern kadın' imgesine ihtiyacı vardı.On yıl öncesinin başarısız ve talihsiz kahramanı Handan'ın yerini okurda olumlu duygular uyandıracak parlak gözlü, açık sözlü, dik kafalı ama idealist genç kızlar alabilirdi. Ancak, Handan'ı büyük ölçüde yönlendiren cinsellik onlara yakışmazdı. Onlar hayatlarını saf ve temiz kalarak, elleri erkek eline değmeden sürdürmeyi bileceklerdi. Bu o kadar kesinlikle gerekliydi ki, güzel kızımız Feride, Dr. Hayrullah ile evlendiği halde gerdeğe girmeyecek ve vaktiyle kendisini aldatan Kamran'a el değmemiş bir kız oğlan kız olarak dönmek zorunda kalacaktı. Cinselliksizlik olabilir mi? Feride'nin öyküsünün mutlu sona bağlanmasının ana sebebi, taşranın toplumsal gerçeklerini derinden ve acıyla, gözyaşıyla yaşadığı halde başını dik tutmasını bilmesi değil, ancak kendi cinselliğini hiç yaşamadan reddettiği için başını dik tutabilmesi ve her iki sebepten ödüllendirilmeye layık görülmesidir gibime geliyor.Mutluluğa, kendisini aldatmış olan (ve bence pek sevimsiz) sevgilinin kollarında ulaşması ise, erkek yazarların 'er geç her şeyi affeden kadın' tipine olan sonsuz güven ve bağlılıklarının bir göstergesi değil de nedir? Mutlu sonun sebebi