Azerbaycan anında vurdu!

Dağlık Karabağ savaşının on üçüncü gününün bitmesine yakın, saatlerde dünyanın gözünü çevirdiği Rusya'nın başkenti Moskova'dan beklenen açıklama geldi.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un ev sahipliğinde neredeyse 10 saat süren görüşmede, Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov ile Ermenistan Dışişleri Bakanı Zohrab Mnatsakanyan vardı.

Salondaki gazetecilerin bekleyişi sürerken kürsüdeki Azerbaycan ve Ermenistan bayrakları kaldırıldı, yalnızca Rusya bayrağı kaldı.

Rus bakan Sergey Lavrov gece yarısı 03.00'te kameraların karşısına tek başına geçti ve ateşkes kararını canlı yayında dünyaya duyurdu.

Azerbaycan ile Ermenistan'ın anlaşmaya vardığı ateşkes, Cumartesi günü (bugün) yerel saatle 12.00'den (TSİ 11.00) itibaren başladı. Taraflar cenazeleri ve esirler değişimini sağlayacak.

Lavrov, "10 Ekim 2020'de yerel saatle 12.00'dan itibaren insani yardım amaçlı olarak Uluslararası Kızılhaç Komitesi'nin arabuluculuğu ve kriterleri doğrultusunda esirlerin, tutsakların ve cenazelerin değişimi için ateşkes ilan edildi" dedi.

Bakü ve Erivan yönetimlerinin barış görüşmelerine başlayacağı açıklanırken, müzakere süreci formatının değişmediği dört maddelik anlaşmaya girdi.

Minsk Üçlüsü grubunda yer alan Fransa'dan bugün öğle saatlerinde yapılan açıklamada, ateşkesin tamamen uygulanmasının gelecek için atılacak ilk adım olacağı belirtildi.

Ateşkesin başlamasına saatler kala ise cephe hattında çatışmaların sürdüğü bildirilirken, Ermenistan saat 11.00'den sonra ilk ateşkes ihlalini gerçekleştirdi.

Azerbaycan Savunma Bakanlığı ise, ateşkes ihlal eden Ermenistan güçlerinin bombardımana tutulduğu görüntüleri paylaştı.

Ermenistan birliklerinin Hadrut'a roketlerle saldırdığı aktarılırken, Azerbaycan Savunma Bakanlığı Goranboy, Terter, Ağdam ve Fuzuli gibi şehirlerin de hedef alındığını duyurdu.

Ermenistan'a ait sosyal medya hesaplarında yayınlanan bir görüntü, Azerbaycan şehirlerinin nasıl vurulduğunu gözler önüne serdi.

On dördüncü gününe giren savaşta cephe hattına neredeyse 100 kilometre uzaklıktaki şehirleri hedef alan Ermenistan, onlarca sivilin ölümüne yol açtı.

Ortaya çıkan görüntülerde, Ermenistan ordusunun sivilleri vurmak için bir füze fırlattığı ve askerlerin sevinç çığlıkları attığı görülüyor.

Daha önce Polonya'dan Şili'ye, Yunanistan'dan Arjantin'e, Belçika'dan Güney Kıbrıs'a birçok ülkede gösteri yapan Ermenilerin son adresi, ABD'nin başkenti Washington'du.

Kongre binasının önünde bayraklarla toplanan küçük bir grup, 'Ermenistan'ı savun' gibi pankartlar taşıdı.

Dağlık Karabağ'daki çatışmalar 27 Eylül Pazar günü sabah saatlerinde Ermenistan'ın ateşkes ihlaliyle başladı. Dağlık Karabağ, Birleşmiş Milletler (BM) ve uluslararası toplum tarafından Azerbaycan'ın bir parçası olarak tanınıyor. Ancak Azerbaycan'ın topraklarının yaklaşık yüzde 20'sine denk gelen Dağlık Karabağ ve civarındaki bazı bölgeler, 1990'ların başından bu yana Ermenistan işgali altında bulunuyor.

Bölgede 1991 yılında 'Dağlık Karabağ Cumhuriyeti' ilan edildi. Ancak burayı uluslararası alanda Ermenistan dahil hiçbir ülke tanımış değil.

Güney Kafkasya’da 4 bin 400 kilometrekarelik bir alanı kapsayan Dağlık Karabağ (Yukarı Karabağ), Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki en büyük sorun olarak yıllardır çözüm bekliyor.

Peki, ikisi de eski Sovyetler Birliği ülkesi olan Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki Dağlık Karabağ sorununun tarihçesi ne? 'Dağlık Karabağ' bölgesinin kelime kökeni birkaç farklı dilin karışımından oluşuyor. İsminin içinde bulunan birkaç dil bile, bölgenin tarih boyunca farklı kültürler arasındaki geçişkenliğe nasıl maruz kaldığını başlıbaşına gösterir nitelikte.

İngilizcesi Nagorny (ya da Nagorno) Karabakh. 'Nagorny' kelimesi Rusçada 'dağlık' (нагорный), anlamına geliyor. Azerbaycancada da, tıpkı Türkçe'deki gibi 'dağlık' anlamına gelen 'dağlıq' ya da 'yukarı' anlamına gelen 'yuxarı' kelimeleri ile anılıyor. Karabağ ise, Türkçe ve Farsçada ortak bir kelime olup, 'siyah bahçe' demek.

İç mesele olarak görüldüğünden dış müdahale konusunda diğer devletler gönülsüz davrandı. İhtilaf, Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanması dolayısıyla 1992’den itibaren devletlerarası bir hale büründü. Azerbaycan’da savunma harcamaları 2003’ten bu yana her yıl yaklaşık yüzde 50 oranında arttı. 2012’de savunma harcamaları, Azerbaycan’ın toplam kamu harcamalarının beşte birini oluşturur hale geldi. Ermenistan da Rusya’nın yardımıyla cephaneliğini genişletti.

Tam sayılar net olarak bilinmemekle beraber, küçük yerleşimler ile Laçin ve Kelbecer’in nüfusunun toplamda yaklaşık 14 bin kişi olduğu sanılıyor. AGİT Minsk Grubu eş başkanlarına göre 2005 yılından bu yana nüfusta belirgin bir artış yok. Bölgeye yerleşen etnik Ermeniler altyapıya, ekonomik faaliyetlere ve kamu hizmetlerine kısıtlı bir erişime sahip. Birçoğunun kimlik belgeleri de eksik.

Sorunun en zayıf yeri 175 kilometre uzunluğundaki temas hattı. Mayın tarlalarıyla dolu bu hat, Birinci Dünya Savaşı siperlerini andırıyor. Temas hattına Ermeni tarafından 30 bin, Azerbaycan tarafından ise bu sayıdan biraz daha fazla asker konuşlandırılmış durumda. AGİT Minsk Grubu aracılığıyla yürütülen müzakereler zorlu geçiyor; zira liderler uzlaşıya yaklaşsa da ülkelerinde kamuoyunun isteklerini karşılayamama endişesiyle geri adım atıyor.

Dağlık Karabağ Azerileri ve Ermenileri sürece etki edemiyor. Ermenistan ve Azerbaycan kamuoyunun süreç üzerinde, bölgenin yerlilerinden daha çok etkisi var. Minsk Grubu eş başkanlarının sözcüsü ya da medya sekreteri yok. Bu nedenle de görüşmeler medyada az yer alıyor.

Rusya, önceden Ermenistan’a yakın bir pozisyon almışken, artık Azerbaycan’a ve Ermenistan’a eşit uzaklıkta durmayı tercih ediyor. Bu strateji Ağustos 2008’de Gürcistan’la yaşanan savaşın ardından güçlendi. Stratejik öncelik Gürcistan’ın tecrit edilmesi haline dönüştü. Dağlık Karabağ Sorunu ABD için, Orta Doğu’daki çatışmalardan daha az öneme sahip. Kongre’deki Ermeni lobisi, Hazar Denizi Havzası enerji güvenliği, ‘terörle mücadele’ ve Afganistan’a uçuşlarda Azerbaycan hava sahasını kullanabilmesi ABD için öncelikli konular.

Azerbaycan’ın olası anlaşmadan beklentisi, işgal altındaki toprakların geri verilmesi. Ermenistan’ın olası anlaşmadan beklentisi Karabağ Ermenilerine güvenlik garantisi verilmesi ve bağımsızlık oylaması yapılması. Anlaşmanın Azerbaycan için kaygı verici tarafı, 'bağımsızlık' seçeneğinin referanduma götürülmesi. Anlaşmanın Ermenistan için kaygı verici tarafı, Ermenistan ile Dağlık Karabağ topraklarını birbirine bağlayan Laçin Koridoru'nun korunamaması ve uluslararası güvenlik garantilerinin bölgede kendi etkisini azaltması.

Dağlık Karabağ savaşının on üçüncü gününün bitmesine yakın, saatlerde dünyanın gözünü çevirdiği Rusya'nın başkenti Moskova'dan beklenen açıklama geldi.