DNA’yla suçlu nasıl bulunuyor

10 SORU - 10 CEVAPDNA’yla suçlu nasıl bulunuyor
Olay yerinde bulunan saç telleri, tırnak gibi dokuların incelenmesi sonucunda suçluya ulaşılabiliyor
SEMRA KARDEŞOĞLU

Geçtiğimiz hafta hunhar bir cinayete kurban giden 12 yaşındaki Hande Çinkitaş cinayeti, gözleri DNA testine çevirdi. Olayla ilgili olarak gözaltına alınan dört kişi sorgulanıp serbest bırakıldıktan sonra tüm umutlar, Çinkitaş’ın avucunda bulunan saç telleri ile tırnak arasında bulunan dokuların incelenmesine kaldı.
Türkiye’de DNA testini yapan ve bugüne birçok olayın aydınlanmasını sağlayan İÜ Adlı Tıp Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Sevil Atasoy konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı.

1 - DNA nedir?
Bir kişinin genetik bilgisinin tamamının yer aldığı temel yapı taşıdır. Yeryüzünde DNA’sı birbirine eşit olan iki kişi bulunamaz. Tek istisna, tek yumurta ikizleridir.

2 - Suçlunun bulunmasında DNA profillerinin nasıl bir önemi var?
DNA profilleri, kimlik tespitinden nesep tayinlerine, hırsızlıktan ırza geçmeye ve cinayete değin geniş bir alanda olayların aydınlanmasında kullanılmakta. Şüpheli kişinin olay yerinde bulunduğunu ve suçu işlediğini en güvenilir biçimde kanıtlamaya yaramakta ve tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de DNA delilleri mahkemelerçce itibar görmektedir.

3 - DNA nerede bulunur?
Tükürük, deri parçası, kan, saç, kıl, kemik, idrar, ter ve sperm gibi her türlü biyolojik materyalden elde edilebilir.

4 - Suç yerinde DNA delilleri nasıl bulunur?
DNA delilleri olay yerinin hemen her alanında bulunabilir. Örneğin bir kasketin altındaki kepek, bir bardağın kenarında kalan tükürük, gözlüğün sapında kalan ter deri, battaniye, yastık ve çarşafta ter, saç, deri kişinin cildi ya da elbisesinde ısırma izi ile oluşan tükürük DNA’nın elde edilmesi için yeterlidir.

5 - Bir saç telinden suçlunun cinsiyeti ve DNA profili ne kadar sürede belirlenir?
Saçın kadına mı yoksa erkeği mi ait olduğu 24 saat içinde, DNA profili ise 6 ile 10 gün arasında belirlenebilir.

6 - DNA testi suçluların bulunmasının bir yöntemi olarak ülkemizde ne kadar süredir ve hangi kurumlarca yapılmakta?
Ülkemizde bu yöntem 90’ların ikinci yarısında yaygınlaşmıştır. Özellikle DNA çalışmalarının standardizasyonu amacıyla kurulan Türkiye Adlı Bilimler Ağı’na İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü, İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Kriminal Daire Başkanlığı ve Jandarma Kriminal laboratuvarları üyedir.

7 - Bu kurumların güvenirliği dünyaca onaylandı mı?
Adli Bilimler Ağının üyelerinden ikisi (Üniversite ve Jandarma) her ne kadar Avrupa Adli Bilimler Ağı tüm üyeliğine kabul edilmişse de hiçbiri Avrupa ve Amerika normlarına akredite değildir. Çalışanların güvenirliğini belgeleyen sertifikaları yoktur ve bağımsız organlar tarafından yürütülen dış kalite kontrol programları uygulanmamaktadır.

8 - Avrupa ve Amerika’da elde edilen DNA profilleri sadece olayın aydınlanmasında mı kullanılır?
Avrupa ülkelerinde elde edilen DNA profilleri Interpol bünyesindeki merkez DNA veri tabanına gönderilmektedir. ABD’de 50 eyalette elde edilen DNA sonuçları gizli bir yerdeki FBI’ın ulusal DNA veri tabanında toplanmaktadır. Ulusal DNA bankası bulunan her ülkede yasalarla düzenlenmiş bir suçluluk listesi bulunmaktadır.

9 - Türkiye’nin DNA bankası var mı?
Böyle bir banka yok. Böyle bir bankanın kurulması şarttır. Adli Tıp Enstitüsü, 1997’den bu yana kurulması için çalışmalar yapmakta ve yasa taslakları bulunmaktadır.

10 - Kurulacak bu bankanın faydası ne olacak?
İki farklı olayın suçlusunun aynı olup olmadığı tespit edilebilir. İşlenen farklı suçlarda suçlunun aynı kimse olduğu anlaşılabilir. Kişi ile olay yeri arasındaki uyum bulunur. Kimliği meçhul cesetlerin ileriki bir tarihte onu arayan yakınlarına ait olup olmadığı anlaşılır.



ENTELLEKTÜEL BAKIŞ