Kemer Köprüsü’nde tanıdık bir seyyah

İzmir’de Tepecik yönünden Basmane’ye doğru Yeşildere’nin üzerindeki köprüden geçerken, farkında bile olmadan aslında binlerce yıllık tarihin üzerinden geçersiniz. Günümüzde ‘Kemer Köprüsü’ ya da ‘Yeşildere Köprüsü’ adlarıyla bildiğimiz bu köprü, aslında üzerinde Roma’dan, Bizans’tan ve Osmanlı’dan izler taşıyan, Batılı gezginlerin kayıtlarında geçen ismiyle Kervan Köprüsü’dür.
Yapılış tarihiyle ilgili çok net bilgilere sahip olmasak da, kentin Bayraklı Tepekule’den Kadifekale’ye taşındığı dönemde yeni ulaşım ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla inşa edildiği fikri akla yatkın bir düşüncedir. Demiryoluyla taşımacılığın başlamadığı ve alternatif karayollarının bulunmadığı günlerde, Kervan Köprüsü’nden günde binlerce yüklü devenin geçtiği, Avrupalı gezginlerin günlüklerinde yer alan notlar arasındadır.
Henry G. Tyrrell, ‘History of Bridge Engineering’ adlı kitabında Aziz Yohanna’nın İzmir’e, büyük ihtimalle bu köprünün üzerinden geçerek girdiğinden söz eder.
Günde 4 bin deve
İzmir’le ilgili çok sayıda kitap çalışması bulunan, tarihçi yazar dostum İlhan Pınar’ın çevirisiyle seyyah Moritz Busch, Kervan Köprüsü’nü “Köprünün çevresi servi ve dut ağaçlarıyla kaplıdır, İzmir’in üst tabakası için şehre girip çıkan kervanların canlılığı eşliğinde hafta sonunu geçirebileceği, kahve içip nargile fokurdatabileceği bir yerdir. Ağustos ve Eylül aylarında günde 3-4 bin devenin geçtiği tahmin edilmektedir” cümleleriyle anlatır.
Moritz Busch, gibi daha pek çok seyyahın İzmir’le ilgili notlarında Kervan Köprüsü mutlaka kendine yer bulmuş, illüstrasyonları basılmış ve 19. yüzyıl ortalarından sonra da çok defa fotoğraflanmıştı.
Yrd. Doç. Dr. Erkan Serçe’nin bir makalesinden öğrendiğimize göre, bir diğer seyyah da Kemer (Kervan) Köprüsü’nü “Burası muhteşem bir konaklama yeri ve şehrin çıkış kapısı. Buradan sürekli olarak deve, at, katır ve eşek kervanı geçti. Bazen deve kervanına bir at öncülük ediyor, bazen bir eşek, bazen de arkadan bir eşek takip ediyor.
Biniciler hep kılıç kuşanmış” şeklinde tasvir etmiş. Bu son tasvirin yapıldığı gezi günlüğü kime ait biliyor musunuz?
Beyaz Balina Moby Dick romanını sanırım hepimiz biliriz. Başrolünde Gregory Peck’in oynadığı filmi bile... çekilmiştir. İşte o romanın yazarı Herman Melville...
O da geçmiş bu köprüden... Ve daha kim bilir kimler...