İlk olarak 5 Nisan’da İskoçya’dan bildirilen 10 vakayla başlayan gizemli hepatit vakalarının sayısının hızla artması, Kovid-19 salgınının da başlangıçta akciğeri tutan ve başlangıçta anlaşılması zor bir şekilde ilerleyen tehlikeli bir akciğer hastalığı olarak başladığını hatırlatıp ister istemez insanı biraz ürkütüyor.
Şimdiye kadar yaklaşık 20 ülkede en az 228 hepatit vakası tespit edildi. Daha çok 10 yaş altı çocuklarda görülen ve kaynağı bilinmeyen hepatit vakaları sarılık, ishal, kusma ve karın ağrısı gibi belirtilerle başlayan masum bir hepatit gibi görülse de bazı vakaların ağır karaciğer iltihabı geçirmeleri nedeniyle karaciğer nakli yapılarak tedavi edildiği bildirilmiş. Hatta hasta olan çocuklardan bazıları da maalesef ağır hepatit vakası olarak kaybedilmiş. Bu hepatit vakalarında bizim bildiğimiz klasik hepatit virüslerine rastlanılmamış. Sebebi tam tespit edilemeyen bu hastalığa basit solunum yolu enfeksiyonuna yol açan adenovirüslerin sebep olma ihtimali üzerinde duruluyor. Ancak çevresel nedenler gibi diğer olası faktörler de incelenmeye devam ediyor. Gelin biraz bu hepatit neymiş, bildiğimiz hangi virüsler nasıl bir hepatit yapıyor bakalım. Hepatit hastalığı virüsün türlerine göre değişerek adlandırılır. Hepatitin en sık gördüğümüz türleri A, B ve C hepatitleridir. Hepatit hastalığı iki şekilde seyreder. Aktif geçirilen sarılık döneminde akut viral hepatit olarak ya da hastalığın iltihabi döneminin 6 aydan uzun sürmesi sonucu kronik viral hepatit olarak karşımıza çıkar. Hepatit A kronikleşmez, fakat B ve C hepatitleri kronikleşmeye meyillidir. Bu da kalıcı bir hastalık ve hasar oluşturması anlamına gelir. Bu hafta önce hafif seyreden ve kronikleşmeyen hepatitlerden bahsedeceğim.
Hafif seyreden ve kronikleşmeyen hepatitler diğer hepatitlere göre daha hafif seyreden, genelde kronikleşmeden ve hasar bırakmadan iyileşen A ve E hepatitleridir.
Hepatit A virüsü ile olan hastalık çocuk yaşlarda daha sık görülür ve daha hafif seyreder. Hatta sarılık fark edilmeden hastalık müphem belirtilerle de geçirilebilir Erişkinlerde görüldüğünde yaş ne kadar ileri ise o kadar dikkatli ve yakın takip gerektirir. Hastalığı geçirmiş olmak kalıcı bağışıklık kazandırır. Geçirmemiş erişkin kimselere bağışıklığı sağlamak için aşı yaptırmaları önerilir.
Hepatit A aşısının koruyuculuğu yüksektir. Toplam olarak 2 doz yapılır. İlk dozdan 6 ay sonra 2. dozu uygulanır. Hepatit A görülme riski yüksek olan ülkelere seyahat öncesi aşının ilk dozunun en az 2 - 4 hafta önce yapılması gerekir.
Belirtileri
Hastalıkla beraber bulantı, kusma, karın ağrısı, yüksek ateş, aşırı halsizlik, genel olarak kaslarda ağrı, iştahsızlık, idrarın renginde koyulaşma, ciltte ve göz aklarında sararma, dışkının renginin açılıp, kül rengine dönmesi gibi belirtiler ortaya çıkar.
Genelde klinik bulgular kişiye göre hafif ve orta şiddette iki ay süreyle devam edebilir. Hastalık karaciğerde hasar bırakmaz. % 10 - 15 vakada 6 ay boyunca bulgular tekrar edebilir. Nadiren de olsa hepatit A enfeksiyonu 50 yaşın üzerindeki kişilerde veya daha öncesinde bilinen karaciğer hastalığı olanlarda karaciğer yetmezliğine ve ölüme neden olabilir.
Bulaşma
Hastalığın bulaşması dışkı yoluyla atılan mikrobun bulaşarak ağız yoluyla vücuda girmesi sonucu olur. Virüsle bulaşık yiyecek ya da su alındığında ve tuvalet sonrası el yıkamama gibi basit temizlik kurallarına uyulmadığında görülür. Ayrıca midye ve istiridye gibi deniz ürünlerinden de bu virüsü almak mümkündür. Bildirimi zorunlu bir hastalıktır. Mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurarak hastalığı takibe almalıdır. Sarılık ortaya çıktıktan sonraki bir hafta boyunca bulaşıcılığa özellikle dikkat etmelidir. Bulaşmayı önlemek için, hijyene dikkat ederek ortak kullanılan eşyalardan kaçınmalıyız. Özellikle enfekte kişinin kullandığı tabak, bardak, çatal, kaşık, havlu, tuvalet ile virüsün bulaşabileceğini düşünerek dikkatli olmalı, deniz, havuz, iyi yıkanmamış meyveler, salatalar, açıkta sunulan su ve sıvı içeceklerin bulaşma riskini artırdığını unutmamalıyız.
Hepatit A virüsünün kuluçka süresi 15 - 50 gün arasında değişerek ortalama 28 gündür. Bu virüs çevresel koşullara bağlı olarak aylarca vücut dışında canlı kalabilir. 85°C üzerindeki ısıda bir dakika içinde ölür. Bu nedenle kaynatılan suda, pişirilmiş gıdalarda barınamaz ancak bu besinler pişirildikten sonra virüs ile karşılaşırsa tekrar enfeksiyon kaynağı haline gelebilir.
Tedavi
Hepatit A’nın tedavisi yatak istirahati, karaciğeri yoracak yiyecek, içecek, alkol ve ilaçlardan uzak durup sağlıklı yaşama dikkat ederek iyi beslenmektir. Hepatit A virüsü ile oluşan hastalık genel olarak kronikleşmeden tamamıyla iyileşir ve bir daha tekrarlamaz.
Hepatit E virüsü ile olan enfeksiyonlar da sıklıkla A virüsü ile olanlara benzer seyreder ve kronikleşmesi beklenmez. Ancak bağışıklık sistemi zayıf ya da baskılanmış hastalarda kronikleşme eğilimi gösterebilir. Bu nedenle onu da seyrek de olsa kronikleşebilen hepatit türlerinden sayabiliriz.
Hepatit E virüsü aynı hepatit A virüsü gibi hasta insanların dışkısı ile ortama yayılan virüs ile karşılaşmış su ve gıdalar yoluyla bulaşır ve özellikle az gelişmiş, altyapısı bozuk bölgelerde salgınlar şeklinde görülebilir. Hepatit A virüsü ile olan hepatite benzer belirtiler gösterir. Hastalık daha çok gençlerde ve orta yaşlarda ortaya çıkar. Çocuklarda ve yaşlılarda hepatit E enfeksiyonu nadirdir. Gebelerde ağır ve tehlikeli seyredebilir. A hepatitine benzer olarak hastalığın
özel bir tedavisi yoktur. Ancak hasta gebe ise mutlaka hastaneye yatırılarak takip edilmelidir.
