Dr. Demet Erciyes

Bugün sıra B vitaminlerinden B9 yani folik asitte. B9 vitamini de diğer kardeşleriyle benzer özellikleri taşır. Suda erir vücutta birikmez. Diğer adı folik asittir. Suda çözündüğü için kaynar suda pişirilen besinlerde bu suyu dökersek vitaminin büyük bir kısmını da kaybetmiş oluruz. Bu nedenle mümkünse buharda ya da fırında az bir su ile pişirip suyunu da tüketmekte fayda vardır. Gelin folik asitin faydalı özellikleri nelermiş bir göz atalım.

DNA sentezinde rol alır

B9 vitamininin önemli bir görevi DNA üretiminde gerekli olan pürin ve timin aminoasitlerinin sentezidir. Genetik talimatlarımızı taşıyan DNA’nın replikasyonu yani yenilenmesi için gereklidir.

Sinir hücrelerinin iletişimi

Proteinlerin yapı taşı olan aminoasitlerin metabolizmasında rol oynar. Farklı aminoasitlerin birbirine dönüşümünde ve aminoasitlerden önemli bazı maddelerin üretilmesinde koenzim olarak görev yapar. Örneğin bu sayede histidinden glutamik asit oluşur. Glutamik asit sinir hücreleri arasında iletişimi sağlayan önemli bir

Sırayla bahsettiğim B vitamini ailesinde şimdi sıra B7 vitamininde. Bu vitaminin diğer adı Biotindir. Saçı dökülen ya da saç telindeki zayıflıktan şikâyet eden herkes bu vitamini biotin adıyla tanır. Gelin bu vitaminin eksikliği neden olabilir başka ne işlere yarar ve nelerde var bir göz atalım.

Eksikliğinin sebepleri

Aslında bu vitamin pek çok gıdada doğal olarak bulunuyor. Hatta bağırsaktaki bazı bakteriler tarafından da az miktarda üretilebiliyor. Bu nedenle eksikliği pek sık değil. Ancak bazı durumlarda emilimi azalabiliyor. Örneğin, epilepsi ilaçları ve antibiyotikler biotinin emilimini azaltabiliyor. Antibiyotikler aynı zamanda bağırsak florasını da bozarak biotin sentezleyen faydalı bakterilerin işine de mâni olur. Ülseratif kolit, Chron gibi kronik yangılı bağırsak hastalıklarında biotin emilimi bozulur. Kilo vermek amacıyla ya da başka bir sebeple yapılan sıkı diyetler, tek tip beslenme şekli, yoğun alkol ve sigara kullanımı da biotin eksikliğine yol açar. Ayrıca biotinaz enzim eksikliğinde de biotinin geri emiliminde bir eksiklik olabilir.

Faydaları

Biotinin aynı ailedeki diğer kardeşleri gibi

B6 vitamininin diğer adı pridoksindir. Vücudumuzda birçok işe yarayan bu vitaminin işini rahatça görebilmesi için B vitamini ailesindeki kardeşlerinden biri olan B2 vitaminine ve magnezyum mineraline ihtiyacı vardır.

Ailedeki diğer kardeşleri gibi suda erir ve depolanamaz. Dolayısıyla her gün belirli miktarda besinlerle ya da takviye olarak alınması gerekir. Gelin B6 vitamininin faydaları nelermiş bir göz atalım.

Anemi yani kansızlığa faydası vardır. Kan hücrelerinin özellikle de hemoglobininin oluşumunu destekler. Kalp damar sistemine faydaları vardır. Yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol hastalarında, kalp damar hastalığı riskini düşürmede faydalıdır. Meşhur kardeşi B12 vitamininin emilmesine yani vücuda kazandırılmasına yardımcı oluyor. Ayrıca magnezyum ve çinko minerallerinin de görevine katkıda bulunur.

Depresyonla mücadelede, stresi azaltmada faydalıdır. Uykuya geçişi kolaylaştırır. Alzheimer riskini azaltır. Kadınlarda regl öncesi (PMS) premenstruel sendromu rahat geçirmede yardımcı olur.

Protein metabolizmasında yardımcı olur. Bağışıklığı yükseltir, hastalıklara

B vitaminleri ailesinden olan B5 vitamininin diğer adı pantotenik asittir. Bu isim Yunanca her yerden anlamına gelen pantoten kelimesinden köken almıştır. Bu vitamini almanın kolay olduğu hem hayvansal hem de bitkisel kaynaklı gıdalardan kolayca alındığı için neredeyse her yerde bulunduğu için bu ismi almış olabilir. Kalp damar sağlığına faydalı olduğu için bu vitamini de önemsiyorum gelin bakalım başka ne marifetleri var.

Kalp damar sağlığına faydalı

Kolesterol metabolizmasında faydalıdır. Kötü kolesterol ve trigliserid seviyelerinin düşmesinde iyi kolesterolü yükseltmede etkisi vardır. Kalp krizi ve inmeye neden olacak plak oluşumlarını önlemede yardımcıdır.

Kansızlığa faydalı

Anemi yani kansızlığın önlenmesinde, kırmızı kan hücrelerinin yapımında yardımcıdır. Kırmızı kan hücrelerinin artışını hemoglobin üretiminini destekler. Aneminin önlenmesinde etkili bir diğer B vitamini olan B2 vitamininin görevini tamamlamasında yardımcı olur.

Enerji üretiminde rol oynar

Karbonhidrat, yağ ve proteinlerin metabolize olup vücuda enerji sağlamasında yardımcıdır. Bu işlemde rol oynayan

B3 vitamininin diğer adı niasindir. B vitaminlerinin hepsi birbirinden değerli ama bu ailede kalp damar hastalıklarının önemli risk faktörlerinden biri olan dislipidemide kötü kolesterolü düşürüp iyi kolesterolü yükseltmede, trigliseridi ve diğer bir risk faktörü olan homosisteini düşürmede faydalı olduğu için bu vitamin benim ayrıca dikkatimi çeker. Gelin beraber bu vitaminin tüm marifetlerine bir bakalım, eksikliği neden oluyor, belirtileri neler ve nelerde B3 vitamini var bir göz atalım.

Eksikliği ne zaman olur?

Beslenme bozukluğu: Batı tipi beslenenlerde yani paketlenmiş, işlenmiş, katkı ürünü bol, raf ömrü uzatılmış gıdalarla beslenen, abur cubur, fast food tüketen kimselerde sık görülür. Tahıl olarak sadece mısır ununu kullananlarda, fazla mısır tüketenlerde de görülebilir. Bunun nedeni mısırın çok az miktarda niasin içermesidir.

Kronik alkol kullananlarda B3 vitamini düşer. Ayrıca enflamatuar bağırsak hastalığı olanlarda, gluten enteropatisi dediğimiz çölyak hastalarında B3 vitamini

İlk kez 1879 yılında bulunan bu vitaminin diğer adı riboflavindir. Pentoz bir şeker olan ribitol ve flavinden oluşur. Kristalize halde sarı renklidir bu nedenle Latincede sarı anlamına gelen flavus’tan esinlenen adı üzerine riboflavin B vitamini alındığında idrar renginin sarı olmasıyla da ilgilidir. B2 vitamini de tüm diğer B vitaminleri gibi vücutta depolanmayıp fazlası idrar yoluyla dışarı atılır. Her biri birbirinden değerli B vitaminleri sülalesinden B2 vitamininin marifetleri nelermiş gelin beraber bakalım.

Kansere karşı korur

Riboflavinin antioksidan özelliği sayesinde sigara dumanının kanserojen özelliği ile DNA’yı bozmasını önlemede yardımcı olduğu bilimsel çalışmalarda gösterilmiş. Aynı şekilde kolon kanseri ve meme kanseri önlemedeki olumlu etkini gösteren çalışmalar da mevcut. Ayrıca riboflavin karaciğerde detoks etkisine yardım eden önemli bir antioksidan olan glutatyonun üretiminde de yardımcı oluyor.

Korneanın sağlığına faydalı

Riboflavin katarakt gelişme riskini düşürüyor.

Homosisteini düşürerek koroner arter hastalığı riskini azaltır

Riboflavin kanda yüksek

B vitaminleri hepimizin bildiği gibi kalabalık bir aileyi oluşturuyor. İsimleri B1’den B12’ye kadar sıralanıyor. Ancak aradaki 4,8,10 ve 11 numaralı olanlar vücut için esansiyel olmadıkları anlaşılıp aileden çıkarılmışlar. Gelin bu ailenin fertleri ne işlere yarıyor kısaca bir göz atalım. B1 vitamini diğer adıyla tiyamin karbonhidrat metabolizması için önemlidir. Merkezi sinir sistemi enerji ihtiyacını karbonhidrat metabolizmasından karşıladığı için B1 vitamini eksikliğinden en çok etkilenen sistemdir. B1 vitamini eksikliği nöron adını verdiğimiz sinir hücrelerinin akson denilen uzantılarını kaplayan kılıfın aşınmasına ve yok olmasına sebep olur. Oysa sinir hücrelerindeki elektriksel uyarıyı kaslara, hormon salgılayan bezlere hatta diğer sinir hücresi ile haberleşmek üzere taşıyan bölüm bu uzantılardır.

B1 vitamini eksikliğinde bu işlem aksar. Ciddi nörolojik hastalıklar ortaya çıkabilir. Ayrıca kalp kasının da çalışması için gerekli enerji karbonhidrat metabolizması ile sağlanır. Burada bir yetersizlik olduğu zaman kalp kası iyi kasılamaz kalp yetersizliği

İyot yetersizliğinin önemine dikkat çekmek için her yıl 1-7 Haziran ‘İyot Yetersizliği Hastalıklarının Önlenmesi Haftası’ olarak anılır.

İyot, tiroit bezinin normal fonksiyonları için gereklidir. Tiroit hormonlarının üretiminde yer alır ve bu hormonlar metabolizma, büyüme ve gelişme için son derecede önemlidir. Bunu daha iyi anlamak için iyot yetersizliği olan bir kişide olabilecek belirtiler sıralarsak:

1 Guatr (Tiroit bezinde şişlik): İyot yetersizliği, tiroit bezinin büyümesine yol açabilir, bu da boynun ön kısmında şişliğe neden olabilir.

2 Yorgunluk ve halsizlik: İyot yetersizliği olan kişilerde sürekli yorgunluk ve halsizlik hissi olabilir.

3 Kilo değişiklikleri: Genellikle iyot yetersizliği olan kişilerde kilo alma eğilimi gözlemlenir.

4 Soğuğa duyarlılık: İyot yetersizliği olan kişiler soğuğa karşı daha duyarlı olabilirler.

5 Cilt ve saç problemleri: İyot yetersizliği, cilt kuruluğu, saç dökülmesi ve tırnak kırılması gibi cilt ve saç problemlerine neden olabilir.

6