DEVREK Çayı, Hükümet Konağı'na kadar dayanmış. 117 yıldır ilk kez Belediye Sarayı'nın merdivenlerine tırmanmış. Ne yatağına, ne yollara sığmış. Bütün vadiyi yatak yapıp, süpürüp gitmiş.
Yatağından çıkıp 600 - 700 metre ötelere kadar köpürmüş Devrek Çayı. Geçtiği yerlerde ne ağaç, ne yol, ne köprü, ne ev, ne dükkan bırakmış.
Üç metre gelip geçtiği Devrek'i adeta çamurkente dönüştürmüş.
Devrek şokta.
Devlet Bakanı Hasan Gemici'yi gören Hamidiye Teyze, iki elini göklere açıp, ağlıyor:
"Ben neler gördüm bu Devrek'te. Ben 1927 doğumluyum. Bu Devrek'te ne seller oldu, ama böyle afet olmadı yavrum. Kalakaldım tek başına evin içinde. Bağırdım çığırdım, kimse gelemedi. Ekmeksiz, susuz kaldım. Param var ama pulum yok, suyum yok."
Bakan Gemici. 70'lik Hamidiye Teyze'yi teselli ediyor:
"Ekmeğimiz de var, suyumuz da var. Merek etmeyin. Canınız sağolsun. Hepsini yapacağız."
Devlet Bakanı Hasan Gemici, Zonguldak Valisi Sami Seçkin, Devrek Belediye Başkanı Nadir Saraç'la birlikte Devrek sokaklarında çamurla boğuşan insanlara ulaşmaya çalışıyoruz. Çizmeler dahi çamurdan kurtulmaya yetmiyor. Dizboyu çamur içinde, ilerlemeye çalışıyoruz. Esnaf bir Bakan'a, bir Vali'ye, bir Belediye Başkanı'na sesleniyor. Kim kimi yakalarsa, dükkanına sokuyor. Çamur içinde kalmış dükkanlardan her şeyi Devrek Çayı götürmüş. Vitrinlerde sadece çamur var. Dere yatağı boyunca yıkılmış 3 - 4 katlı binaların molozları üzerinde insanlar yardım bekliyor. Devrek Çayı, üzerindeki bütün köprüleri atmış.
Bir haftadır 400 iş makinesi çalıştığı halde hala ulaşılmamış köyler mevcut. Devrek'e içme suyu sağlayan ishale hattı, Özbağ köprüsü ile birlikte sürüklenip gitmiş. Kent, Devrek Belediyesi ve komşu il belediyelerinin tankerlerinin taşıdığı suyla idare ediyor. Devlet tüm imkanlarıyla henüz ulaşamadığı Dirgene köyüne ulaşmaya çalışıyor. Turizm bölgesi Yedigöller'in yolları kapalı.
Devrek'e içme suyu sağlayabilmek için 1. Ordu'ya bağlı istihkam birlikleri panel köprü inşaatını başlatmışlar. Köprünün kurulmasıyla iki gün içinde kente içme suyu verilebileceği belirtiliyor. Bir diğer köprü inşaatını da Erdemir üstlenmiş. Normalde 6 ayda bitirilebileceği kaydedilen çelik köprünün 4 günde tamamlanması planlanmış. Afet bölgesinde asker, sivil tüm kurumlar olağanüstü bir çaba ve işbirliği sergiliyorlar.
Yer yer yarım metreyi geçen çamura bulaşmış Atatürk Bulvarı'nda Bakan Gemici, Vali Seçkin ve Belediye Başkanı Saraç, kafa kafaya verip pratik çözümler üretmeye çalışıyorlar. İnşaat Mühendisi olan Devlet Bakanı Gemici, yolun eğimini hesap ederek çamurun süratle ortadan kaldırılması için pratik projeler öneriyor. Vali Seçkin eski deneyimlerinden esinlenerek, çamurun taşınması için fıçılar getirilmesini talep ediyor. Bakan ve Vali beyin önerilerini Belediye Başkanı, telsizle anında talimata dönüştürüyor.
Belediye Başkanı Nadir Saraç, iki talimat arasında kentin durumunu özetliyor:
"Bütün altyapım gitti. Devrek, altyapısını tamamlamış örnek ilçelerdendi. Kanalizasyon şebekem, su şebekem, bütün yollarım, köprülerim, istinad duvarlarım, arıtma tesisim, hepsi gitti. 10 milyar gelirim, 10 milyar giderim var. Zararım 1.8 trilyon. Devrek'i yeni baştan nasıl inşa edeceğim?"
Başkan Saraç, yasal sınırlar içerisindeki yardımların, afetin boyutlarına göre çok küçük kaldığını vurgulayarak, Ankara'nın özel kaynak tahsis etmesi gerektiğini vurguluyor.
Yağmurlu köyü imamı, dere kıyısında taşındığı evde, "Bir gün oturmak nasip olmadı, taşındığım gün yıkıldı gitti. 12 yıllık emeğimi Devrek Çayı götürdü" diyor.
Bakan Gemici, dere yatağındaki evleri korumak için yıkılmış Özbağ köprüsünün iki tarafına istinad duvarı yapılması gerektiğini söylüyor.
Zonguldak Valisi Sami Seçkin ise bir yandan vatandaşları teskin etmeye çalışıp, "sabır" telkin ederken, bir yandan da yanlış yapılaşmadan şikayet ediyor:
"Dereye sıfır yerleşim olmaz. Devrek Çayı boyunca iki yaka, apartmanlarla, evlerle dolu. Bunlara izin verilmemesi gerekir. Devrek Çayı, yatağıma girme, diyor. Ama dinleyen kim?"
Yüzyılın afetine uğramış Devrek halkı, yine de can kaybının az olmasından teselli buluyor. Özellikle afetin ilk günü Silahlı Kuvvetler'in helikopterle yaptığı kurtarma çalışmalarının can kaybını önlediği vurgulanıyor. Helikopterlerle, SAS ve SAT komandalarının botlarıyla 600'e yakın insanın ölmekten kurtarıldığı anlatılıyor.
Felaketin işyerlerinde ve evlerde açtığı zararın yapılan ilk yardımlarla telafisi mümkün değil. Tahribat durumuna göre acilen dağıtılan 50, 100, 200, 300 milyon liralar karşısında dükkan başına zarar 10 milyar, 20 milyar, 30 milyarla ifade ediliyor.
Gemici, yapılan yardımın yaşamı idame ettirmeye dönük olduğunu, daha sonra vergi, sigorta primi gibi borçların ertelenmesi ve tesis kredisi açılması gibi yöntemlerle, kayıpların mümkün olduğunca karşılanacağı sözünü veriyor.
İletişim kopukluğu nedeniyle yardım faaliyetleri hakkında yeterince bilgi sahibi olamayan Devrek halkına Bakan Gemici, belediye hoparlörlerinden hitap ederek, Bakanlar Kurulu'nun aldığı kararları tek tek açıklıyor. Devrek, çamurdan çıkmak için debeleniyor...
Yazara E-Posta: F.Bila@milliyet.com.tr
