Gizli anlaşma tartışması

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Suriye sınırının mayından temizlenmesi sonrasında elde edilecek arazinin İsrailli şirketlere verileceği iddiasını yanıtlarken, ortaya yeni bir iddia attı.
DSP-MHP-ANAP hükümeti döneminde İsrail’le “gizli “anlaşmalar yapıldığını söyledi ve ekledi:
“Gizli olduğu için açıklayamam.”
Başbakan, bu iddiayı yabancılara toprak veya gayrimenkul satışıyla ilgili olarak söyledi. Ancak bu anlaşmaların, “toprak satışıyla mı yoksa başka bir konuyla mı ilgili olduğu” tam anlaşılamadı.

Gizli mi?
Yabancılara mülk satışı konusunda geçmişte sert tartışmalar oldu. Örneğin Rahşan Ecevit’in, bazı iller ve ilçeler için yabancılara çok sayıda gayrimenkul satılmasından endişe duyduğuna ilişkin demeçleri vardı. Bu tartışmalar, AKP’nin iktidar döneminde de yapıldı.
Ancak Başbakan’ın sözleri, İsrail’le “gizli anlaşmalar” yapıldığına işaret ediyordu.
Erdoğan’ın bu iddiası karşısında CHP Grup Başkanvekili Kemal Anadol, “Bizim anayasamızda gizli anlaşma yok, gizli anlaşma imzalamak suçtur” diyerek, Başbakan’ı bu anlaşmaları açıklamaya davet etti.

90. madde
Uluslararası anlaşmaların TBMM’de onaylanması Anayasamızın 90. maddesinin bir gereği. Eğer bir önceki hükümet bu mahiyette anlaşmalar yaptıysa bunların TBMM’nin onayına zaten sunulması gerekiyor.
Anayasa’nın 90. maddesini anımsayalım:
“Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı devletlerle ve milletlerarası kuruluşlarla yapılacak anlaşmaların onaylanması, TBMM’nin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlıdır.”
Ekonomik, ticari veya teknik ilişkileri düzenleyen ve süresi bir yılı geçmeyen anlaşmaların yayımıyla yürürlüğe gireceği ve iki ay içinde yine TBMM’nin bilgisine sunulacağı da aynı maddenin ikinci fıkrasında yazılı. Ayrıca bu fıkra, “Maliye’ye yük getirmemek, kişi hallerine ve Türklerin yabancı memleketlerdeki mülkiyet haklarına dokunmamak” şartını da getiriyor.
Bu hükümlere uymayan anlaşma yapılması ve gizli tutulması Anayasa’ya uygun görünmüyor.
Bu durumda belki hukuki niteliği milletlerarası anlaşma mahiyetinde olmayan, başka hukuki formatlar varsa ve bunlar yayımlanmadan yürürlüğe girebiliyorsa, bunların “mülk satışı”yla ilgili olması düşünülemez.
Anayasa’nın 90. maddesi çerçevesinde yapılması mümkün olan anlaşmaların da mutlaka Meclis’in onayı veya bilgisine sunulması gerekiyor.

Başbakan’ın bilgisi
Başbakan, “gizli” anlaşmalardan söz edip “Gizli olduğu için açıklamıyorum” dediğine göre ortada açıklanmaya muhtaç bir durum var demektir.
Cumhurbaşkanı ve Başbakan’ın bilgisi dışında bir devlet evrakı olmayacağına göre, bu konuda saptadığı ve üslubundan da onaylamadığı veya uygun bulmadığı anlaşılan gizli anlaşmaların neler olduğu kamuoyunca merak edilecektir.
Eğer bir önceki hükümet Anayasa’ya aykırı anlaşmalar yaptıysa, bunun takibini yapmak Başbakan’ın görevidir.
Ancak yapılan anlaşmalar Anayasa’ya uygunsa, Anayasa’ya uygun başka bir mevzuat uyarınca gizlilik kaydı taşıyorsa, o zaman da Başbakan’ın bu konuyu muhalefete eleştiri vesilesi yapmaması gerekir. Bu tür konuların iç siyasette malzeme olarak kullanılması uygun bir yol değildir.
Bir önceki hükümetin koalisyon ortağı olan partilerin lider veya yetkililerinden de kamuoyunu aydınlatmaları beklenir.