İsrail’i yöneten elit komandolar

Geçen hafta sandık başına giden İsraillilerin oy verdiği iki isim; Başbakan Binyamin Netanyahu ve Naftali Bennet özel harekat birliği Sayeret Matkal’da görev yapmıştı. Tıpkı İsrail’de etkili pek çok siyasetçi gibi...

Savunma Bakanı Ehud Barak, Güvenlik Danışmanı Uzi Dayan ve Başbakan Netanyahu ‘ekip’ten.

Öncü ekip, gecenin karanlığında olası tehlikeleri anlamak için alanı tarıyordu. Mutlak sessizlikte deneyimli komandolar gizlilikle hareket ediyordu. Bir anda yıldırım hızıyla harekete geçip işlerini hallettiler. Sonradan ne yaptıkları anlaşılınca derin bir şok yaşandı.
Yukarıdaki satırlar bir askeri operasyonu değil, mayıs ayında İsrail siyasetini gafil avlayan yeni hükümetin kurulmasını anlatıyor. Gazeteci Amir Mizroch; Başbakan Binyamin Netanyahu’nun İsrail tarihinin en geniş katılımlı hükümetlerinden birini, hem de erken genel seçim çağrısı yaptıktan sonra siyasi rakibi Şaul Mofaz’la kurmasını bu cümlelerle yorumlamıştı.
Yaptığı benzetmenin nedeni de Netanyahu ve Mofaz’ın özel harekat birliği, efsane düzeyine ulaşmış Sayeret Matkal’ın iki eski üyesi olmasıydı.
İki ay içerisinde dağılsa da söz konusu hükümetin içerisinde Sayeret Matkal’ın eski komandolarının ağırlığı dikkat çekmeyecek gibi değildi. İsrail siyasetinin önde gelen isimlerinden, Savunma Bakanı Ehud Barak birliğin ‘gelmiş geçmiş en kurnaz komutanı’ olarak Tanrıların oyunlarından zekasıyla kurtulan Yunan mitolojisi kahramanı Odysseus’a benzetiliyordu. Hükümette ‘ekipten’ Avi Dichter, Moshe Yaalon, Yohanan Plesner’in de yer almasını değerlendiren Haaretz gazetesi ‘Sayeret Matkal, Netanyahu’nun en önemli insan gücü havuzu’ diyordu. Birliğin siyasette bu derece etkili olmasını kimileri ‘İsrail’in en iyi savaşçı birliğindeki askerlerin zekasına, cesaretine ve yaratıcılığına’ bağlıyor. Eleştirenler ise askeri mantığa sivil siyasette yer olmadığını söylüyor. Plesner “İsrail halkı hayatlarını ülke için tehlikeye atmış insanları seviyor” diyerek bir açıklama sunmaya çalışıyor.

Bir telefonla operasyonda
Salı günkü seçimlerde partisi Habayit Hayehudi’yle (Yahudi Ocağı) sağın yeni lideri konumuna yükselen Naftali Bennet de elit birliğin eski bir mensubu. Askeri kariyerine Sayeret Matkal’da başlayan Naftali Bennet, birliğine o kadar tutkuyla bağlıydı ki yıllar sonra Amerika’da teknoloji alanında çalışmaya başlasa bile arkadaşlarının anlattığına göre özel operasyonlar için ‘bir telefonda atlayıp geliyordu’. Bennet, 2006’da Lübnan Savaşı sırasında ordudan soğudu ve bugünkü şahin siyasi çizgisine doğru bir dönüşüm geçirdi. Bennet’nin hükümete girip girmeyeceği belli olmasa da birliğin siyasetteki rolü tekrar tartışmaya açıldı. Sosyal psikolog Eyal Efrati, Sayeret Matkal üyelerinin popülaritesinin İsrail toplumunun temel özellikleriyle ilgili olduğunu düşünüyor.

‘Korunmak istiyoruz’
Efrati “Bu kişilerin orduda liderlik yaptıkları gibi bizi yönetmelerini istiyoruz. Ne olursa olsun, bizi koruyacak birileri olduğunu hissetmek istiyoruz” yorumunu yapıyor. Sayeret Matkal üyelerine bakışta siyasetin eksik olmadığının bir diğer kanıtı da Başbakan Binyamin Netanyahu’nun ağabeyi, bugün İsrail’de ilah seviyesindeki Yonatan Netanyahu’nun hatırlanmasında gizli. 1976’da bir rehin kurtarma operasyonu sırasında, 30 yaşındayken ölen Yonatan Netanyahu’nun hayatını anlatan “Follow Me” (Beni Takip Et) belgeselinin yönetmeni Ari Daniel Pinchot eserini “Bugün siyasette olsa Yoni ne yapardı?’ sorusunu akla getirmek istedik” sözleriyle tanıtıyor.

Ağabeyinin ölümü hayatını değiştirdi

Dünyanın en gizemli operasyonel birliklerinden biri olan Sayeret Matkal 1950’lerin sonunda kuruldu, rehine kurtarma operasyonları ve suikastlerle ünlendi. Elit birliğe kabul edilen az sayıda asker iki yıla yaklaşan çok zorlu bir eğitimden geçiyor.
1972’de kaçırılan Sabena Havayolları uçağındaki rehine kurtarma operasyonu, 1973’te Beyrut’ta Kara Eylül liderlerinin öldürülmesi, 1988’de Filistin Kurtuluş Örgütü’nün ikinci adamı Abu Cihad’a Tunus’ta düzenlenen suikast hep Sayeret Matkal’ın imzasını taşıyordu. Birliğin tarihinin en önemli operasyonlarından biri Netanyahu ailesi için trajediye dönüşen Entebbe’ydi. 1976 yılında Uganda’da kaçırılan Air France uçağındaki İsrailliler için düzenlenen operasyonda Binyamin Netanyahu’nun ağabeyi, birliğin en gözde askerlerinden Yonatan Netanyahu hayatını kaybetti.
‘Yoni’ zamanla İsrail’in kollektif hafızasında bir kahramana dönüşürken ‘Bibi’ bu ağır yükle mücadele etmek zorunda kaldı. Ağabeyinin ölümünün ardından Amerika’da iş dünyasında yükselme hayallerini bir kenara bırakarak İsrail’de siyasete atıldı.