Asker Kaçağı

FRANSIZ yazar, gazeteci, müzisyen, sinema yönetmeni Boris Vian 1955’te “Asker Kaçağı” adlı bir şarkı yazdı.
Fransa’da büyük hadise oldu.
Sonrasında yasaklanan bu şarkının sözleri, Fransa Cumhurbaşkanı’na açık mektuptu.
Tercümesi şöyle:

...............
Bay başkan
Size bir mektup yazdım
Vaktiniz olursa
Belki okursunuz
Çarşamba akşamından önce
Savaşa gitmem için
Askere çağrı kâğıtlarınızı
Henüz aldım
Bay başkan
İstemiyorum
Zavallı insanları öldürmek için
O topraklarda olmayı...
Size belirteyim ki
Sizi kızdırmak için değil
Ama...
Asker kaçağı olacağım
* * *
Doğduğumdan bugüne
Babamın ölümünü gördüm
Kardeşlerimin gidişini gördüm
Ve çocukların ağlayışını
Annem çok acı çekti
Şimdi mezarında
Orada bombalarla dalgasını geçiyor
Hapisteyken benden karımı çaldılar
Benden ruhumu çaldılar
Ve tüm sevgili geçmişimi
Yarın sabah erkenden
Geçmiş ölü yılların burunlarına
Kapımı kapayacağım
Yoluma gideceğim
* * *
Brötanya’dan Provansa
Fransa yollarında
Hayatımı dileneceğim
Ve insanlara diyeceğim ki
Askerliği refüze edin
Savaşa gitmeyin
Birilerinin kanı dökülecekse
Sizin kanınızı verin
Bay başkan
Eğer beni takip ettirecekseniz
Jandarmalarınıza bildirin ki
Silahım olmayacak
Beni vurabilirler
....................
Bu şarkı “vicdani ret” sürecinin ilk manifestosu oldu.
Büyük tepkilerle karşılandı.
Bir kez daha vurguluyorum; “yasaklandı...”
Askere gitmeyi reddetme “hak” mıdır, tartışmaları gündemden hiç düşmedi.
Sonunda bireylerin “vicdani ret” hakkı yasallaştı.
Bazı Avrupa ülkelerinde, askerlik hizmetini reddedenlere belirli bir süre ücretsiz “kamu hizmeti” yaptırılmakta.

Öğretmenlik, işçilik, temizlik işleri...
Boris Vian “Asker Kaçağı” şarkısını 1955-1956’da yapmıştı. Yıl 1969 Strasbourg’da doktora öğrencisi ve gazeteciydim.
Avrupa Konseyi için İnsan Hakları Divanı’nın kararlarından seçmeleri Türkçeye çevirmiştim.
Aldığım parayla bir yeni Volkswagen otomobilimiz olmuştu.
Tercümeyi yetiştirmek için sabahlarken, sık sık “vicdani ret” başvuruları ve divanın aldığı kararlar çıkıyordu karşıma.
Mahkûmlara “kol bükme”, “deli gömleği giydirme” gibi işkence olarak yorumlanan durumlar sayıca birinciydi...
Ardından, “askere gitmek istemeyen bireylerin kendi devletleri aleyhine Avrupa İnsan Hakları Divanı’na başvuruları” üzerine verilmiş karar metinleri.
Boris Vian’ın “Asker Kaçağı” şarkısının yazılışı üzerinden 56 yıl, benim tercümesini yaptığım kararların yayınlanışı üzerinden ise 42 yıl...
Ve şimdi de Türkiye’de “vicdani ret”in hukuk çerçevesi çizilmekte. Avrupa Konseyi’nin verdiği mühlet dolmak üzere...
2011 Türkiye’sinde yaşanan süreç dikkate alınırsa nasıl bir yasa çıkacak kestirmek zor.
“Bedelli askerliğin” yanı sıra “maaşlı profesyonel askerlik” de formüllerden biri.