İç savaş eşiği

Türkiye'nin en büyük holdinglerinden birinin başkanı şöyle dedi: "Böyle bir olasılığın gerçekleşmesini hiç istemeyiz ama Türkiye ekonomisi sağlam yapılandı, bunu göğüsleyebilir. ABD'nin Irak'a saldırısı öncesinde de 'ekonomi çöker' diye kaygılanmıştık. Ama iyi dayandık."Gerçekten Kemal Derviş'in proje müellifi olduğu ekonominin yeniden yapılanması, sarsıntılara dayanıklı çağdaş mimariydi. AKP yönetiminde bu yapı tamamlandı. Güçlendi.Irak'ta bir iç savaş için en kötü senaryolardan biri, doların 1.40-1.60 YTL'ye çıkması... Dolar o seviyeyi zaten gördü, YTL'nin değerini düşürme lobisi yüksek kur için çaba göstermiyor mu?İkinci senaryo, petrol fiyatlarının tırmanması...Bu da birkaç ay sürer. Türkiye için yıkım olmaz..........................Irak'ta iç savaş olasılığının ekonomi ötesinde asıl siyasi ve sosyal depremi düşündürücüdür.Sünnilerle Şiilerin iç savaş çapında karşılıklı katliama girişmeleri halinde daha böyle bir olasılık ufukta göründüğü zaman, Kuzey'deki Kürt bölgesi "bağımsızlığını ilan edeceğini" açıklamıştı.Bunun anlamı "2007 için öngörülen referandumu beklemeden Kerkük'ün Kürdistan toprağı ilan edilmesidir."Başından beri "Irak'ın toprak bütünlüğü" politikasını izleyen Türkiye zorlanabilir.İçeride de rahatsızlık verici tırmanışlarla uğraşmak olasılığı büyür.Öte yandan... Irak'ta çoğunluğu oluşturan Şii kesim de özellikle Bağdat'ın güneyinden başlayarak ülkenin yarısından fazlasında egemen.İran'ın etkisi büyük. Hele Basra'da ticaret bile Farsça yapılıyor.Sünnilerin iddiasına göre Irak'ın diğer bakanlıklarında nasıl siyasi komiser gibi ABD'liler etkiliyse, Şii nüfus alanı sayılan İçişleri Bakanlığı'nda İran ruhu dolaşıyor sanki...Sünniler, devlet güçleri tarafından öldürüldükleri iddiasını dile getiriyorlar.Ortaya çıkan toplu mezarlıkları da elleri arkadan bağlanarak sırtından kurşunlanarak öldürülmüş cesetlerin Sünni olduğu söylentileri dolaşıyor.Çadiriye olayında 1.500'e yakın Sünninin yok edildiği iddiaları da var. Buna karşılık daha önce 7. İmam Musa El Kazım'ın ölüm yıldönümünde de sayıları 1000'i bulan Şii "İmamlar Köprüsü"nde yaşamını yitirmişti.İki mezhep arasında gerilim böyle iddialarla tırmanıyor. Son 48 saatin olaylarının arkasında böyle birikimler var.........................Buna karşılık... Sünni ve Şiiler arasında kız alıp vermeler nedeniyle akrabalık yoğun, yaygın... Gerilimde bir yeşil hat oluşturuyorlar.Ayrıca... Irak'ta 3 bine yakın aşiret arasında en güçlüleri olan Cüburi, Şımır, Dürleyni gibi aşiretlerin de neredeyse yarı yarıya Sünni ve Şii olmaları ve aynı otorite altında bulunmaları da çatışmaları frenleyen bir unsur.Şii ve Sünni liderlerin, halka "Şiilerin de Sünnilerin de Müslüman oldukları ve çatışmadan uzak durmaları" çağrısında bulunmaları da hiç değilse dünün nispeten sakin geçmesini sağladı.Şiilerin en büyük dini otoritesi El Sistani TV'de halkı sağduyuya davet etti. "Kutsal yerleri kundaklayanların Iraklı Şii ya da Sünnilerin değil, El Kaide'nin Irak ayağı Zerkavi ve Saddam yanlıları olduğu" söylenildi...........................Şimdilik görünen Irak'ın iç savaş eşiğine kadar geldiğidir.Eşikten geri dönülmesi kadar, eşiğin aşılması olasılığı da var.Şii ya Sünni inançlı kitlelerin psikolojisini tahrip edecek öyle provokasyonlar yapılabilir ki, her şey çığırından çıkabilir.Din en duyarlı konudur. Kıvılcımlar uçuşuyor.Yıllarca düzeyini koruyan Dışişleri Bakanı Gül, ılımlı kişiliğine aykırı talihsiz bir söylem sonucu yara alan medyayla ilişkilerini onarmalıdır. Bu çok kritik dönemde "kolektif aklı" devreye koyacak ve sürdürecek diyaloğa gerek var. g.civaoglu@milliyet.com.tr Irak bir iç savaşın eşiğinde mi? Önce bu sorunun Türkiye açısından önemini vurgulayalım...