TÜRKİYE'de son on yıllık ürün döneminde toplam 2 milyon 597 bin ton tütün üretildi. On yılda yakılan tütün miktarı toplam 124 bin tondur. Yakılan tütünün toplam üretim içindeki payı yüzde 4.7'dir (yüzde 5 bile değil).
Tütün sadece üretim fazla olduğu için yakılmaz. Üretim az olsa da kırık, arızalı, bozulmuş tütünler yakılıp imha edilir. Türkiye'de her yıl yaklaşık 250 - 300 bin ton dolayında tütün üretilir.
Tütün tarlada çıktığı gibi satılıp, sigaraya dönüşmez. Üretici bu yıl ürettiği tütünü gelecek yıl satar. Satın alan Tekel veya tüccar o tütünü işler. Depolar. İşlenmiş tütün depoda normal olarak iki yıl bekler.
Bu işlemler sırasında tütünün kötüsü ayrılır. Kırık ve arızalı tütünler imha edilir. Tekel bir "kamu iktisadi kuruluşu" olarak kırık, arızalı, bozulmuş tütünleri istediği gibi imha edemez. Bunun bir usulü vardır. "Üç kişilik bir heyet, Tekel Yönetim Kurulu kararı ve Devlet Bakanı onayı ile" bozuk tütünleri yakarak imha eder. Bir de zabıt tutar.
Bu tür işlem sadece Tekel'de olmaz. Özel işletmeler de bozuk tütünlerini imha eder. Ama onların ne yaptığını kamuoyu duymaz, bilmez. Çünkü bu olağan bir işlemdir.
Şimdi gelelim olağan dışı işleme. Üretim fazlasını, talep fazlasını satın aldığı için Tekel'in tütün yakma işlemine...
Tekel 1989 yılından bu yana, stok fazlalığı ve bozulma nedeniyle dört yıl önemli ölçüde tütün yaktı.
1989 yılında 18.2 bin ton tütün yakıldı. Toplam üretimin yüzde 7'si yakıldı... 1992 yılında yakılan tütün 19.4 bin ton... Benzer büyüklük. En fazla tütün yakılma olayı 1994 yılında oldu. Yakılan tütün 70 bin ton. 1995 yılında 16 bin ton tütün yakıldıktan sonra bir daha, stok fazlası için tütün yakılmadı.
Gelelim Ecevit hükümetinin 22 Temmuz 2001 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan "Tütün Yakma Kararı"na...
Bu karar tütün yakma kararı değil, "gecikmiş - unutulmuş - önemsenmemiş" 2001 yılı Tütün Destekleme Kararı'dır. Tütün alımları şubat ayı başında başladı. Ecevit kararnamesi 22 Temmuz'da yayımlandı. Tekel şubat ayı başından bu yana kendi imkanlarıyla tütün alıyor. Bu yıl hükümet Tekel'e destekleme parası vermek istemiyor. Tütünün Tekel kaynaklarıyla alımını bekliyor. İşte bunun için karar gecikti. Buna benzer kararnameler her yıl tütün alım dönemi başında yayımlanır. Her yılın kararnamesinde, Tekel'in kırık, arızalı, bozuk tütünleri nasıl imha edeceği, nasıl yakacağı konusunda açıklama yer alır. Bu yıl Tekel'in depoları ağzına kadar tütün doldu. Tütün yakacak diye bir şey yok.
Kaynak: Tekel
