2008 cari açık finansmanı kazasız belasız tamamlandı

Son aylardaki krize rağmen 2008 yılının cari açık (döviz açığı) finansmanının kazasız belasız tamamlandığı anlaşılıyor. Şimdilik ilk 11 aylık rakamlar açıklandı ama, anlaşıldığı kadarıyla aralık ayı da şöyle veya böyle sorunsuz atlatıldı.
Kriz rüzgârında döviz giderlerinin azalması finasman sorununun çıkmasını önledi.
Bu demek değildir ki, “Cari açık/Döviz açığı” artık sorun teşkil etmiyor. Hâlâ, “Cari açık/Döviz açığı” hazmedilemez boyutta. Sevinilecek olan, sadece şöyle veya böyle açığın finanse edilebilmesidir.
2008 yılının ilk 11 ayında 38.8 milyar dolar döviz açığı verdik. Kriz rüzgarının etkisin de ithalatdaki yavaşlama sonucu ithalat faturamız küçüldü ama, ihracatda da artış hızı düştü. İşte bu nedenle kriz rüzgârına rağmen 2008 yılı döviz açığı, 2008 yılının aynı döneminde gerçekleşen 33 milyar dolarlık açığın üzerinde.

Böyle gidemez
2008 yılının ilk 11 ayında 38.8 milyar dolar döviz açığına karşılık “sermaye hareketi” ile dışarıdan içeriye net olarak 39.2 milyar dolar girdi. İşte bu sayede döviz rezervi azalmıyor. Artıyor. İşte bu nedenle döviz fiyatı (korkulan ölçüde) tırmanışa geçmedi. Geçmiyor.
Bu demek değildir ki, “Böyle geldi, böyle gider!”
Cari açığın (döviz açığının) finansmanının yılın ikinci yarısında basamak basamak zorlaştığı anlaşılıyor. Döviz açığının finansmanını sağlayan “Sermaye Hareketi”nde 3 kanaldan ülkeye net döviz girişi olur: (1) Doğrudan yabancı sermaye olarak yabancıların getirdiği döviz. (2) Portföy hareketi diye adlandırılan, yabancıların hisse senedi ve tahvil alıp satmak için getirdikleri döviz. (3) Kamunun, bankaların ve özel sektörün borçlanarak getirdikleri döviz.

Kaynağı belirsiz döviz arttı
Bunlar “kayıt içi” sermaye hareketidir. Bize özgü bir de “kayıt dışı” (nereden geldiği belli olmayan) döviz giriş-çıkış hareketi vardır. Merkez Bankası bu hareketi “net hata noksan” diye adlandırır.
2008 yılının ekim ayında ülkeye nereden geldiği belli olmayan şekilde 7.6 milyar dolar, kasım ayında 2.1 milyar dolar girişi oldu. Merkez Bankası ekim ayındaki büyük rakamlı döviz girişinin kaynağını araştırıyor.
Yılın ikinci yarısında, yabancı sermaye döviz getirmedi. Portföy yatırımı için döviz gelmedi. Her ay az da olsa net çıkış var. yılın ikinci yarısını, az da olsa döviz kredileri ve nereden geldiği belli olmayan döviz ile kurtardık. Kasım ayında döviz kredilerinde çıkış dikkati çekiyor.