74 bankamızın topu tek bir Avrupa bankasından küçük

İRİLİ ufaklı 74 bankamızı bir araya getiriniz. Bunların gücü, Avrupa'nın büyüklükte onuncu sırada yer alan bir tek bankasının gücüne erişemiyor.
Düşününüz 74 bankanın idare meclisi ayrı, genel müdürü ayrı, genel müdürlük binaları ayrı... Her köşebaşında yan yana dizilmiş şubeleri her sabah açılıyor, akşamları kapanıyor. Aynı sokakta on beş şube, on beş banka şubesinde on beş müdür, on beş veznedar var. Bu işin faturasını kim ödüyor? Halk ödüyor.
Geçenlerde her biri, bizim 74 bankamızın topunun bir araya gelmesi ile ortaya çıkan güçten daha güçlü iki Fransız bankası, "Paribas" ile "Societe General" birleşme kararı aldı. İki banka birleşince, banka sıralamasında Avrupa'nın üçüncü büyük bankası ortaya çıktı. Birleşmenin nedeni personel ve işletme masraflarından tasarruf ederek, hizmet maliyetini ucuzlatmak ve rekabette öne fırlamak. Birleşmenin hizmet maliyetlerinin yüzde 11 oranında aşağıya çekeceği, yılda 1 milyar dolar dolayında tasarrufa imkan vereceği hesaplanıyor.
Bankaların büyüklüğü iki gösterge ile ölçülüyor: (1) Aktif büyüklüğü, (2) Piyasa değeri.
Aktif büyüklüğü, bir bankanın, toplam özkaynakları ile yabancı kaynaklarının toplamından oluşuyor. Bankanın kaynağı ne kadar büyük ise o kadar iş yapabiliyor, kredi verebiliyor.
Piyasa değeri denilen şey ise, bankanın borsadaki değerini gösteriyor. Bir hisse senedinin borsada alınıp satıldığı fiyat, toplam hisse senedi adedi ile çarpılınca piyasa değeri ortaya çıkıyor.
Türkiye'de 74 bankanın 16'sının hisseleri borsada alınıp satılıyor. Borsada hisse senedi alınıp satılan bankalardan piyasa değeri en yüksek banka İş Bankası. Piyasa değeri 3.1 milyar dolar. Onu 2.4 milyar dolar ile Akbank, 1.8 milyar dolar ile Yapı Kredi ve 1.2 milyar dolar ile Garanti izliyor. Borsada hisse senetleri işlem gören 12 bankanın toplam piyasa değeri ise 1.8 milyar dolar.
Borsada hisse senetleri işlem görmeyen diğer bankaların piyasa değerini de (teorik olarak) hesaplayıp, toplama katsak, 74 Türk bankasının piyasa değerinin 12 milyar dolar dolayında olduğu anlaşılıyor.
Avrupa bankaları sıralamasında 10'uncu sırada yer alan Fransız bankası "BNP"nin piyasa değeri tek başına 17.4 milyar dolar.
Gelelim aktif büyüklüğü bakımından Türk bankalarının durumuna. Bankalar Birliği'nin hesaplamalarına göre geçen temmuz ayı rakamları ile 74 bankamızın aktif toplamı 107 milyar dolardı.
Avrupa bankaları sıralamasında 10'uncu sırada yer alan Fransız bankası "BNP"nin tek başına aktif yekünü 353 milyar dolar.
Türkiye'nin 74 bankası, Avrupa'nın büyüklük bakımından 10'uncu sırada yer alan tek bir bankasının sahip olduğu kaynağın üçte biri büyüklükte bir kaynak ile Türk ekonomisini finanse ediyor. Ekonomiye hizmet veriyor.
Türkiye'nin milli geliri 200 milyar dolar. Bankaların aktif toplamı (tüm imkanları) 107 milyar dolar. Bu 107 milyar dolarlık aktife dayalı olarak ekonomiye akıttıkları tüm krediler 40 milyar dolar. Bu aktiflerden Hazine'ye giden (Hazine Bonosu'na bağlanan) 16 milyar dolar...
Türkiye'de mali sistem ve tasarruflar bankaları beslemiyor. Bankaların yurt dışındaki tasarruflardan yararlanabilmesi özkaynaklarının güçlenmesine bağlı. Özkaynaklar, kazançlı bankaların borsada hisse senetlerinin satılmasıyla güçlenir. Türk bankaları kazanmıyor. (Açıklanan karlılık rakamları yanıltıcıdır.) Kazanmayan bankaların sığ borsada hisse senedi satarak özkaynaklarını güçlendirmeleri imkansız. Ve de sonuç ortada.



Kaynak: Salomon Smith Barney, FT, WSJ, Bankalar Birliği