Amerika’da Merkez Bankası (FED) gecelik borçlanma faizini 0.25’e indirdi. (Bizim Merkez Bankamızın gecelik borç alma faizi 16.25, borç verme faizi 18.75 oranında.)
Amerika’da Hazine 3 aylık bonoları yüzde 0.00 veya yüzde 0.02 faizle, 6 aylık bonoları yüzde 0.21 faizle satıyor. (Bizde dün 23 Haziran 2010 tarihli bononun faizi yüzde 18.16 idi.)
Amerika’da Merkez Bankası’nın gecelik borçlanma faizini yüzde 0.25’e çekmesi ülke içinde “sürpriz” etkisi yapmadı.
Anadolu’da bir deyim vardır... Aynı alet çok kullanılırsa “Yalama oldu... İşe yaramıyor” denilir. İşte o biçim. Amerika’da FED’in faiz indirimleri de “yalama oldu”. Beklenen etkiyi göstermiyor.
Şimdiki yüzde 0.25 bir ölçüde mevcut durumu tescil etti. Mevcut durumda Hazine faizi zaten bu oranın da altında.
Ekonomi canlanamıyor
FED’in derdi nedir? FED’in derdi, Amerika’da talebi canlandırmak, canlanacak talebe bağlı olarak üretimi artışının ve istihdam artışının önünü açmaktır.
Bunun için kullanabileceği aletler (1) Faizi düşürmek, (2) Piyasayı paraya boğmaktır. FED bunu yapıyor. Bu iki aleti de kullandı. Faizin inmesine ve piyasanın paraya boğulmasına rağmen enflasyonun tırmanışa geçmemesi FED’in bu iki aleti sonuna kadar kullanmasını teşvik etti.
İyi de... Bundan sonra ne yapılacak? Sıfır faizin ötesi nedir? FED, para yatırana, Hazine bono satın alana faiz ödeyecek yerde, onlardan faiz mi tahsil edecek?
İlginç olan Amerikan Hazinesinin bono faizlerini kısa vadeli bonolarda sıfıra, orta vadelilerde yüzde 0.21’lere kadar indirmesine rağmen, bono talebinin devam etmesi. (10 yıl vadeli Hazine bonolarının faizi yüzde 2.50 dolayında). Parası olanların ABD’den Hazine kâğıdı satın alma alışkanlığını terk etmemesi. Hatta bu faizsiz kâğıtlara ilginin artması.
İndirim işe yarayamadı
Bunun nedeni şu: Amerika şöyle veya böyle dünya piyasalarına dolar pompaladı. Bu dolarlara sahip olanlar doları yatıracak güvenli banka bulamıyorlar. Doları bağlayacak yatırım aracı bulamıyorlar. Geçici dönemde en güvenli adres olarak Amerikan Hazinesi’ni görüyorlar... “Getiriden vazgeçiyorlar... Şu fırtınalı dönemde tek bekle-yişleri sahip oldukları doların kim vurduya gitmemesi.”
Amerika’da FED faizi yüzde 0.25’e indirdi ama piyasada gösterge faiz yüzde 4.0 dolayında. Otomobil kredilerinde faiz yüzde 7, konut kredilerinde yüzde 5 dolayında. Bankalar mevduata yüzde 3.75-4.00 dolayında faiz ödüyor.
Son göstergelere göre sanayi üretimi bir yıl öncenin aynı ayına göre ekim ayında yüzde 5.5 gerideydi, kasım ayında yüzde 4.5 oranında bir gerileme söz konusu. Tüketici güven endeksi ekim ayında yüzde 44.9 iken, kasım ayında daha da kötüleşti yüzde 38.8 oldu.
İşte bu göstergeler FED’i endişelendiriyor. Tekrarda yarar var: Hedef, halkın moralini yükselterek halkı tüketime yöneltmek. Talebi canlandırmak. Canlanacak taleple üretim ve istihdam artışının önünü açmak. Bu aşamada enflasyonu düşünen yok.
