ABD'de "öylesi de var böylesi de..."

New York


New York'un Broadway semtinde 7 ile 8'inci caddeler ve 41 ile 53'üncü sokaklar arasında tam 36 tiyatro var. Broadway semti dışında devamlı program yapan ve "Off Broadway" (Broadway dışı) diye adlandırılan tiyatroların sayısı ise 30 adet.
New York'a turist, tiyatroya, operaya, konsere, müzelere, sergilere ve lokantalara gitmek için geliyor.
Broadway'deki tiyatrolar "müzikal" temsillere ağırlık veriyor. New York Times'ta 26 Aralık 1999 tarihinde yayımlanan Robin Pogrebin'in araştırmasına göre, Broadway'de sahnelenen bir müzikalin maliyeti 5 milyon dolar ile 12 milyon dolar arasında değişiyor. Rakamın büyüklüğünü anlatmak için bir başka rakam vereyim. Türkiye'deki Honda otomobil fabrikasının maliyeti 25 milyon dolar idi... Demek ki, Broadway'de bir müzikal yarım otomobil fabrikası yatırımına çıkıyor. Unutmayınız. Otomobil fabrikası kalıcı, müzikaller geçici.
Ama uzun yıllar oynayanı da var. Örneğin Broadway'deki "Cats" (Kediler) müzikali 17 yıldır, "Les Miserables" müzikali 13 yıldır, "The Phantom of The Opera" (Operadaki Hayalet) müzikali 12 yıldır, "Miss Saigon" müzikali 9 yıldır sahnede. "Chicago", "Cabaret" ve "The Lion King" ise ikinci yıllarını doldurdu.
Bu yıl sahnelenen "Swing" isimli müzikalin maliyeti 5.6 milyon dolar. Ne kadar ilgi göreceği belli değil. Bu yıl sahnelenen "Fosse" isimli müzikalde, 1927 - 1987 yıllarında yaşayan ve ünlü müzikallerin yönetmenliğini yapan Bob Fosse'nin eskiden yönettiği müzikallerden seçmeler sahneleniyor.
1948 yılında sahnelenen Cole Porter'ın "Kiss me Kate" isimli müzikali tekrarlanıyor. Brian Stokes Mitchell ile Marin Mazzie başarılı oyun çıkarıyor.
Şubat ayının sonunda ise Elton John's'un müziği ile Palace Tiyatrosu'nda "Aida" müzikali başlayacak.
Müzikallerin sahnelenmesi büyük yatırım istiyor da, normal tiyatro oyunları az para ile mi sahneleniyor? Hayır... Broadway'de normal bir tiyatro oyununun sahnelenmesi 1 ile 1.5 milyon dolarlık yatırım gerektiriyor.
Şu günlerde eski ve tanınmış isimler sahnede... Liza "Minelli on Minelli"de sahneye çıkıyor. Lauren Bacall "Waiting in the Wings"te oynuyor. Carol Burnett "Putting it Together"da şarkı söylüyor.
Büyük bağışlarla sahnelenen "Metropolitan Operası"nın, Lincoln Center'daki büyük salonunda "Carol Vaness ve Richard Leech" Tosca'da sahne alıyor. İstanbul Devlet Operası'nda Tosca'yı geçen yıl Zehra Yıldız'dan dinlemiştik. O temsilden sonra Zehra Yıldız yurtdışında ölmüştü. Zehra Yıldız, Metropolitan'da sahne alan Carol Vaness kadar başarılı idi. Metropolitan'ın programında Tosca'nın yanı sıra "The Great Gatsby, Mofistofele, The Morry Widow, Les Contes D'Hoffmann ve Der Rosenkavalier" de var.
New York Philhermonic'in yılbaşı konserini ise Kurt Masur yönetti. Anne Sophie Mutter, Bach'ın Violin Konçertosu'nu çaldı.
New York'ta şu günlerde en fazla sözü edilen tiyatro oyunu, Off - Broadway'de (Broadway dışında) Westside Theatre / Downstairs'de sahnelenen "The Vagina Monologues" isimli tek kişilik oyun. Eve Ensler bu oyunun hem yazarı hem oyuncusu... Anlatıldığı doğru ise Eve Ensler dünyayı gezmiş. Yüzlerce hanıma cinsel organları hakkında ne düşündüğünü sormuş. Aldığı cevapları bir kitapta toplamış. Kitapta yazdıklarından bir senorya oluşturmuş. Şimdi de sahneye çıkıyor. Bu senaryo çerçevesinde, kadıların cinsel organları üzerine "monolog" yapıyor.
Üç yüz kişilik salonu dolduranların çoğu orta yaşın üzerinde Amerikalı kadınlar... Eve Ensler'ın anlattıkları pek hoşlarına gidiyor. Oyunun sanatsal yönünü anlamak güç ama "ticari yönü" çok kuvvetli olmalı ki, şu günlerde en ilgi çeken oyun. Bilet bulmak güç.
Burası Amerika... Öylesi de var... Böylesi de!..



Yazara E-Posta: guras@milliyet.com.tr