Amerika'daki "kağtaganlar"

Amerika'da şimdilerde ABD vatandaşlığına kabul edilmiş bir milyonu aşkın Ermeni'nin yaşadığı, bunların üç yüz bininin oy kullanma hakkına sahip olduğu tahmin ediliyor.
Amerika kıtasına ilk Ermeni göçü Osmanlı topraklarından olmuş. Protestan misyonerlerin övdükleri bu "fırsatlar ülkesi"ne göç, 1800'lü yıllarda başlamış. Amerika'ya giden mülteciler, Ermeni dilindi "kağtaganlar" olarak adlandırılmış.
İlk gidenler, para biriktirerek tekrar dönmeyi düşünürlerken, gelişmeler onların yerleşmelerine, daha başkalarının Amerika'ya göç etmesine yol açmış.
Amerika'daki Ermeniler ile ilgili olarak haftalık Agos gazetesinde Karin Karakaşlı'nın bir araştırması yayımlandı. Sayın okuyucularıma bu araştırmadaki bilgilere dayalı olarak ABD'deki Ermeniler hakkında özet bilgi vereceğim.
ABD'ye toplu Ermeni göçü Birinci Dünya Savaşı sonunda, 1915 yıllarında olmuş. Yaklaşık 25 bin Ermeni ABD'ye göç etmiş. İngilizce dilini bilmeyen bu Ermeniler önce işçi olarak çalışmış. Sermaye birikimini sağlayınca bakkallık, terzilik, ayakkabıcılık, fotoğrafçılık yapmaya başlamış. Bu "kağtaganlar"ın çocukları ise okumuş. Doktor, avukat ve öğretmen olmuş.
Bugün Ermenilerin yoğun olduğu Kaliforniya bölgesine yerleşen ilk Ermeni, Mardios Yanukyan imiş. Yanukyan 1878 yılında Fresno kentine yerleşmiş. 1881 yılında ise Fresno'ya Seropyan kardeşler gelmiş. Seropyanlar batmış, çıkmış, batmış, çıkmış... Ama ünleriyle ve ilişkileriyle Ermenileri Kaliforniya'ya çekmekte başarılı olmuş. Kısa sürede sayıları artan Ermeniler 1884 yılında ilk Ermeni Presbiteryan Kilisesi'ni kurmuş.
Ermeniler, Kaliforniya'da incir, üzüm, kuru incir, kuru üzüm, bulgur işini geliştirmiş.
Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşanan 1894 ve 1896 olaylarından sonra Amerika'ya göç hızlanmış. Papaz Harutyan Jenanyan ise Fresno kenti yakınında işlenmemiş toprakları Ermeni göçmenlere satarak Kaliforniya'da Ermeni yerleşiminin büyümesine öncülük etmiş.
1920'lerde Ermeniler kırdan kente yönelmişler. 1930'larda Los Angeles'taki Ermeni nüfusu, Kaliforniya'daki en üst çizgiye ulaşmış.
Doğu Yakası'nda New York kentine Ermeniler 1860'larda gelmeye başlamış. 1916'larda New York'un Manhattan semtindeki Ermeni nüfusu 16 binlere ulaşmış.
ABD'ye ilk göç Osmanlı topraklarından olmuş ama, 1950'lerden sonra Yunanistan, Türkiye, Mısır, Lübnan, Suriye, İran, Irak ve Azerbaycan'dan da değişik nedenlerle çok sayıda Ermeni, ABD'ye göç etmiş.
Son on yıllık dönemde yüz bini aşan Ermenistan Ermenisinin de ABD'ye göç ettiği biliniyor.
Şimdilerde ABD'deki Ermenilerin 600 bininin Kaliforniya'da, 100 bininin New York'ta, 50 bininin Boston'da ve kalanının da ABD'nin diğer bölgelerinde yaşadığı tahmin ediliyor.
Osmanlı topraklarından ABD'ye göç eden Ermeniler (kağtaganlar) bugün hayatta değil. Onların çocukları ile, Cumhuriyet döneminde Türkiye'den göç eden Ermeniler (kağtaganlar) ve onların çocukları ABD'de Türkiye aleyhine kampanyaları başlatanlar ve yürütenler. Kağtaganların çocuklarına, anavatanları dışında yaşayan Ermeniler olarak "Diaspora Ermenileri" adı veriliyor.
ABD'de başkanlık seçiminde yaklaşık 200 milyon ABD vatandaşı oy kullanma hakkına sahip. Bunların yarısı seçime katılıyor, oyunu kullanıyor.
Bu büyüklük içinde bir milyon dolayındaki Ermeni ile üç yüz bin dolayındaki Ermeni seçmenin hiçbir ağırlığa sahip olamayacağı sanılıyor ama, bu az sayıdaki Ermeni, Temsilciler Meclisi ile Senato'yu etkilemekte başarılı oluyor.




Yazara E-Posta: guras@milliyet.com.tr