Ayşe Hanım Teyzem dün radyodan Merkez Bankası'nın repo oranlarını düşürdüğünü duyar duymaz beni buldu. "- Türk lirasında kal, paranı ya repoda ya mevduatta tut diyenleri dinledim... Şimdi repo faizi inecek mi?" diyerek sual eyledi.
Ayşe Hanım Teyzeme anlattım, "Merkez Bankası'nın aşağıya çektiği repo faizi, halkın repo faizi değil. Bankaların kendi aralarındaki para alışverişlerinde 7 gün vadeli repo için uyguladıkları faiz. Merkez Bankası bu faizi yüzde 71'den yüzde 68'e çekti. Merkez Bankası diyor ki, döviz kurları istikrara kavuştu. Enflasyon düşüyor. Bundan sonra faizler ucuzlayacak."
Ayşe Hanım Teyzem "İyi de evladım" dedi. "Benim bankam bana 7 gün vadeli repo için zaten yüzde 71 faiz ödemiyordu. Yüzde 56 ödüyordu... Yoksa bankam beni kazıklıyor mu idi?" Anlattım, "- Ayşe Hanım Teyzeciğim, Merkez Bankası'nın açıkladığı bankalararası piyasadaki repo oranı ile bankaların halka uyguladıkları repo faizini sakın karıştırmayınız. İkisi farklı şeyler. Gazetelerde, TV ve radyoda açıklanan günlük repo faizlerini izlerken de bu ayırıma dikkat ediniz. Bankalararası piyasadaki repo faizi yüksektir. Halk bundan yararlanamaz. Halkın dikkat edeceği faiz, bankaların müşterilerine uyguladıkları repo faizidir. Onu da bankalar vergi ve fon kesintisi yapmadan açıklarlar. Sizin bankanızın size ödediği repo faizi yüzde 56 ise, bundan yüzde 16 vergi, yüzde 1.6 fon kesintisi ile sizin elinize yüzde 46.15 net faiz geçer."
Ayşe Hanım Teyzem meraklandı. "Bu faiz iyi bir faiz mi?" Ayşe Hanım Teyzeciğim dedim, faizin iyi olup olmadığını (Bir) enflasyona göre ölçeceksiniz. Net faiz enflasyon oranının altında kalmayacak, (İki) alternatif yatırım alanlarına, örneğin banka mevduat faizine göre ölçeceksiniz. Bankalar üç aya kadar vadeli mevduata yüzde 65 faiz veriyor. Bu faizin toplam yüzde 17.6 vergi ve fon kesintisi ile neti yüzde 53.56'ya gelir. IMF'ye verilen mektuplara göre hükümetin yıllık tüketici enflasyon hedefi yüzde 60, toptan eşya enflasyonu hedefi 70 dolayında... Maalesef reponun net faizi de, üç aylık mevduatın net faizi de hedef alınan ve beklenen yıllık enflasyon oranının altında kalıyor."
Ayşe Hanım Teyzem'in aklı iyice karıştı ve isyan etti: "Merkez Bankası bankaların repo faizini düşürünce, bankalar da halkın repo faizini düşürecek... Benim net faiz daha da aşağıya inecek... Ben paramı borsaya taşıyamam. Türk lirasından dövize geçmeyi istemiyorum. Türk lirasında kalmaya niyetliyim... Ama bana yazık değil mi? Ben ne yapayım? Derdime bir çare? Özür diledim, "Ayşe Hanım Teyzeciğim, bende çare tükendi... Çareyi Kemal Derviş bulacak... Biraz daha bekleyelim" diyecek oldum, Ayşe Hanım Teyzem, "Evladım, du bakalım n'olacak, du bakalım n'olacak diye bekleye bekleye bizim paralar eridikçe eridi" diyerek, söylene söylene uzaklaştı.
(*) On büyük bankanın uyguladığı faizlerin ortalaması.
(**) Merkez Bankası tarafından açıklanan döviz alış kurları.
(***) 1 dolar artı 0.77 euro.
(****) İstanbul Altın Borsası'ndaki kapanış fiyatları.
(*****) İMKB'nin DİBS performans endeksi.
Not: Reel getiri hesaplanırken, DİE'nin temmuz ayı için yüzde 2.4, ocak - temmuz dönemi için yüzde 35.5 ve son bir yıl için de yüzde 56.3 olarak açıkladığı TÜFE artışları kullanıldı.
Kaynak: ANKA, Ekonomi Bülteni.
