Ayşe Hanım Teyzem eskiden üç kuruşuna en fazla faizi kimin vereceğini öğrenmek isterdi... Şimdilerde faizi falan unuttu. İkide bir soruyor: "Evladım, üç kuruşumun enflasyon karşısında erimemesi için ne yapayım? Evladım, üç kuruşumu ne yapayım ki paralar bir yerlerde ‘batmasın’?"
Eylül ayı enflasyonu yüzde 5.9’a çıkınca Ayşe Hanım Teyzem beni aradı... Sorguya çekeceğini bildiğimden, bu yazının altında sayın okuyucularıma da sunduğum tabloyu hazırladım. Evine hazırlıklı gittim.
Tabloyu masanın üzerine koyarak Ayşe Hanım Teyzem’e olan biteni anlattım. "Ayşe Hanım Teyzeciğim" dedim, "Üç kuruşunuzun enflasyon karşısında eriyip erimediğini anlamak için paranızın getirisinden enflasyonu düşeceksiniz. Bunun özel bir hesabı var. İki oranı birbirine bölerek bu hesap yapılıyor.
Hesaba girmeden anlatayım. Siz Türk lirası paranızı bankaya 1 ay vadeli yatırmışsınız. Banka size bir ay için yüzde 4.8 oranında faiz vermişti... Ama eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 5.9 arttı. Enflasyondan arındırılmış olarak siz paranıza hiçbir getiri sağlayamadınız. Tersine reel olarak tasarrufunuz yüzde 1 oranında eridi. Bir ay önce bankaya yatırdığınız 100 liraya faiz alamamakla kalmadınız 100 liranız da 99 liraya düştü.
Eğer Türk lirası tasarrufunuzu 1 ay vadeli mevduat yerine repoya yatırsa idiniz kaybınız daha fazla olacaktı. 100 liranız 96 liraya düşecekti."
Ayşe Hanım Teyzem eskiden olsa idi, "faiz alamadım" diyerek kıyameti koparırdı. Baktım. Bu defa "tevekkül ile" dinliyor. Yavaşça sual eyledi... "İyi de evladım... Bankadaki param ne kadar güvence içinde? Banka batar ise devlet baba benim paramı verir mi?"
"Ayşe Hanım Teyzeciğim" dedim, "Eğer devlet bankayı batırtır, iflas ettirir ise, bankadaki paranızın sadece 50 milyar lirasının anaparası devlet güvencesindedir. Ama devlet bankayı batırmaz, el koyar ise, o durumda banka devlet bankası haline geleceğinden, sınırsız olarak sizin mevduatın tamamını devlet öder."
Ayşe Hanım Teyzem şaşırdı, "Bankaya güvenecek miyim, güvenmeyecek miyim?" diye sordu. Cevapladım: "Burası Türkiye... Bir bakarsınız devlet bankayı iflas ettirir. Para gider... Bir bakarsınız devlet batmış bankaya sahip çıkar. Paralara bir şey olmaz..." Ayşe Hanım Teyzem isyan etti "Evladım ben kime güveneceğim?" Bir şey söyleyemedim... Ayşe Hanım Teyzem başladı anlatmaya "Evladım, Türk lirasına güvenmekle, paramı bankaya yatırmakla suç mu işliyorum?.. Milletin elindeki avcundaki Türk liraları ile dolar ve mark satın alıp neden yastık altında sakladığı ortada...İşte tabloda görülüyor.
Açıklama: 1) Enflasyondan arındırılmada eylül ayı için yüzde 5.9, ocak - eylül dönemi için yüzde 47.7, son 12 ay için yüzde 61.8 oranındaki TÜFE artışları esas alındı.
2) Bu hesaplamalarda Anka Ekonomi Bülteni'nden yararlanıldı.
