Düşük faizle 30 yıllık "sabit faizli ipotek sözleşmeleri" yaparak gayrimenkul yatırımı gerçekleştiriliyor. Bizde bankalar gayrimenkul alımı ve inşası için uzun vadeli ve sabit faizli kredi vermiyor. Faizler gayrimenkul piyasasını "dolaylı" etkiliyor. Yatırımlarının alternatif faiz getirisi düştüğünde insanlar gayrimenkule yöneliyor.Ancak kriz dönemlerinde insanların "likidite tercihi" artıyor. İnsanlar bu nedenle düşük faize rağmen "likit" kalmayı tercih ediyor. Bizde genelde gayrimenkulü nakde çevirmek hele hele gerçek değerinden nakde çevirmek kolay değil. Bu nedenle bizde gayrimenkul talebi "al - sat - sat - al" talebinin ötesinde, "çoluk çocuk için satın al - bir kenarda dursun" talebi şeklinde. Başka ülkelerde "faiz" oranları düşmeye başlayınca gayrimenkul piyasası canlanıyor. Ev satışları artıyor. Bizde faizler önemli ölçüde geriledi. Buna karşın gayrimenkul piyasasında hareket başlayamadı. Başka ülkelerde "faiz" oranlarının gayrimenkul piyasasıyla "doğrudan" ilişkisi var. İnsanlar alacakları gayrimenkulün değerinin yüzde 80i dolayında kredi kullanıyor veya kiranın yüzde 100ü değerinde kredi kullanarak işyeri yaptırıyor. ABDde faiz oranlarının düşmesiyle gayrimenkul talebinde büyük bir patlama olmuş. Talep patlayınca da gayrimenkul fiyatları artmış. Ama fiyat artışı talebi "soğutmamış." ABDde gayrimenkul piyasası "al sat - sat - al" piyasası. Otuz yıllık ipotek sözleşmesi ve sabit faizle gayrimenkulün değerinin yüzde 80ine kadar kredi vermek için birbiriyle yarışan binlerce kredi kuruluşu ve komisyoncu var. Otuz yıl vadeli ipotek kredisinin sabit faizi yüzde 4.50lere kadar inmiş idi. Şimdilerde yüzde 6.55 dolayında.ABDde New Yorkun Manhattan bölgesinde son bir yılda ortalama 1 milyon dolar fiyat ile 2 bine yakın daire satılmış. Bu dairelerin ortalama metrekare fiyatı 7 bin dolar. 1 milyon dolarlık daireler satışa çıkarıldıktan ortalama 3 ay içinde satılabiliyor. New Yorkta satılan dairelerin yüzde 20si stüdyo, yüzde 35i tek yatak odalı, yüzde 35i iki yatak odalı, yüzde 8i üç yatak odalı, yüzde 2si dört veya daha fazla yatak odalı daireler. Ortalama satış fiyatları stüdyolarda 320 bin, bir yatak odalılarda 550 bin, iki yatak odalılarda 1.5 milyon, üç yatak odalılarda 3 milyon, dört ve daha fazla yatak odalılarda 6 milyon dolar dolayında.New Yorkta normal binalar yanında iki farklı bina grubu var: (1) Lüks binalar ve (2) loft denilen, yüksek tavanlı, eski fabrika binalarından bozma meskenler. Lüks binaların ortalama satış fiyatı 3.5 milyon dolar, loftlarınkiyse ortalama 1.5 milyon dolar dolayında. Lüks binaların metrekaresi 13 - 15 bin dolardan satılıyor. guras@milliyet.com.tr ABDde 30 yıllık sözleşme
