TBMM’nin kısa sürede 15 kanun tasarısını görüşüp kanunlaştırması gerekiyor. Bu konudaki gecikme krizi derinleştirecek, halkı daha fazla üzecek. Ama Meclis’te "tıkkk" yok!
"TBMM çalışmıyor" diyerek yazınca ilk tepki İstanbul milletvekili Yılmaz Karakoyunlu’dan geldi. "Bu içtüzük ile milletvekili sesini çıkaramıyor, kanun teklif edemiyor, Meclis kanun yapamıyor. İçtüzük değişmeden Meclis çalışamaz" dedi.
Sonra da "içtüzük" denilen şeyin ne olduğunu, vekillerin elini, ağzını nasıl bağladığını, liderlerin davranışının kanun yapmayı nasıl güçleştirdiğini anlattı.
(1) Osmanlı’da 1876’da Birinci Meşrutiyet ilan edilince Meclis - i Mebusan’ın işleyişini düzenlemek için bir tüzük hazırlanmış.
(2) Sultan Hamid döneminde İkinci Meşrutiyet ilan edilip yeni Meclis kurulunca "Bu Meclis, Hürriyet Meclisi’dir. Yeni bir içtüzük yapalım" diyerek Tanin’i çıkaran Hüseyin Cahit’i çağırıp ona görev verilmiş. Hüseyin Cahit de ilk tüzüğü allayıp, pullayıp, yeni tüzük haline getirmiş.
(3) 23 Nisan 1920 tarihinde ilk TBMM toplanırken de 1876 tüzüğüne dayalı bir tüzük hazırlanmış.
(4) Uzun anlatımın kısası şu: 2001 yılında TBMM, 1876 Birinci Meşrutiyet tüzüğü ile kanun yapıyor.
Gelelim bu tüzüğün Meclis’i nasıl çalıştırdığına... Daha doğrusu nasıl çalıştırmadığına.
(1) Bir milletvekili TBMM’de konuşmak ister ise, gündem dışı söz isteyebilir. Başkan izin verir ise 5 dakika konuşabilir. Böyle bir fırsat milletvekiline yılda iki defa falan düşer.
(2) Bir vekilin partisi adına konuşabilmesi için parti başkanı veya grup başkanvekili tarafından görevlendirilmesi gerekir.
(3) Bir vekil, bir kanun tasarısı hazırlar, bu tasarıyı TBMM Başkanı’na sunar. Başkan tasarıyı sıraya koyup komisyonlara sevk eder. Fakat genelde dört yıllık çalışma döneminde tvekil tasarısının Meclis Genel Kurulu’na gelebildiği görülmemiştir.
(4) Kanun tasarısını genelde, hükümetlerin siparişi üzerine "bürokrat kadrolar" hazırlar. Bu tasarı Bakanlar Kurulu’nda görüşülür. TBMM Başkanı aracılığıyla komisyona sevk edilir.
(5) Vekiller tasarılarla ilgili olarak sadece üyesi bulundukları komisyonda çalışıp, konuşma ve oy verme hakkına sahiptir.
(6) Milletvekilleri üyesi olmadıkları komisyondaki kanun yapma çalışmalarında komisyon üyelerinin konuşmaları bittikten sonra 5 dakika konuşabilir...
Bunlar genel şartlar. Gelelim özel duruma... TBMM’yi parmağında oynatan Danışma Kurulu’dur. Adı "Danışma Kurulu olan" bu heyet TBMM’de "Ali kıran, baş kesen" otoritedir. Bu kurul, TBMM Başkanı ile TBMM’de grubu bulunan partilerin grup başkanvekillerinden oluşur. Bu kurul, TBMM’nin çalışma saatlerini, gündemini, tasarıların ele alınma sıralarını parti liderlerinin talimatına göre belirler.
Şimdi de içtüzüğün tasarıların kanunlaşmasını uzatan, çarpık maddelerin kanunlaşmasına yol açan özelliğini özetleyeyim:
(1) TBMM başkanının kanun tasarılarını sevk ettiği "komisyonölar teknik kurullardır. Konunun uzmanı milletvekillerinden oluşur. TBMM dışından kamu ve özel sektörden teknisyenlerin yardımı ile tasarılar oluşturulur.
Normal olarak tasarıların komisyonda "teknik" olarak oluşturulması, genel kurulda ise "bu teknik bütünlük bozulmadan" siyasi açıdan değerlendirilip, kanunlaştırılması esastır.
(2) Ancak, tasarı ne kadar mükemmel halde genel kurula intikal ettirilirse ettirilsin, her madde teker teker görüşülür. Her madde üzerinde her parti grubu adına 10 dakika konuşma yapılır.
(3) Her madde ile ilgili olarak her parti grubu değişiklik teklifi verebilir. Her değişiklik teklifi üzerinde de 5 dakika konuşulur.
Böyle bir tüzük ile TBMM’de milletvekillerinin konuşmalarına, kanun tekliflerini gündeme aldırmalarına, komisyonlardan geçen tasarıların kanunlaşmasına imkan yoktur.
Parti başkanları ise bu içtüzüğü kullanarak istemedikleri kanunu çıkarttırmaz. Meclis’i çalıştırtmaz.
1876 tarihli içtüzüğün uzantısı olan içtüzük ile 2001 yılında TBMM’de bir tasarının kanunlaşması milletvekillerine, TBMM’ye değil, hükümeti oluşturan partilerin başkanlarına bağlıdır. Onların elindedir. Onların iki dudağı arasından çıkacak söze bağlıdır. İsterler ise, TBMM Danışma Kurulu, tasarıyı gündemin baş sırasına oturtur. Çoğunluğa sahip üyeler komisyonu hızlandırır. Çoğunluğu elinde tutan parti grup başkanları genel kurulda değişiklik teklifleriyle tasarının sulandırılmasını önler.
İşte bunun içindir ki bu tüzük ve bu parti liderleri ile 15 tasarı bu Meclis’te kısa sürede kanunlaşamaz.
