Bugün İnsan Hakları Bayramı'nın elli ikinci yılı
Haberin Devamı
Fransız İhtilali'nden sonra toplanan Kurucu Meclis, 1789 tarihinde bir "İnsan ve Yurttaşlık Hakları Beyannamesi" hazırladı. 4 Temmuz 1776 ABD Bağımsızlık Bildirgesi'nden esinlenen 17 maddelik bu beyanname 1791 Fransız Anayasası'na önsöz olarak eklendi.
İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra ABD'nin öncülüğünde kurulan Birleşmiş Milletler Teşkilatı'nda da kuruluştan hemen sonra teşkilata üye ülkelerin insanlarına tanınacak temel hakları belirleyecek bir çalışma başlatıldı. Bu çalışmada daha önce hazırlanan beyannameler örnek teşkil etti. Aradan geçen yüz altmış yıllık dönemin gelişmeleri de dikkate alınarak önceki beyannamelerdeki haklara bazı eklemeler yapıldı. Madde sayısı otuza çıkarıldı.
Çalışma sonunda ortaya çıkan İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'ni 10 Aralık 1948 tarihinde 46 ülke imzaladı. Beyannamenin hazırlanışına katılan Türkiye, beyannameye ilk imzayı koyan ülkeler arasında yer aldı.
Bu beyannamede şunlar var:
- Bütün insanlar hür, haysiyet ve haklar bakımından eşit doğarlar.
- Herkes, ırk, renk, cins, dil, din, siyasi veya diğer herhangi bir akide, milli veya içtimai, menşe, servet, doğuş veya herhangi diğer bir fark gözetilmeksizin bütün haklardan ve bütün hürriyetlerden istifade eder.
- Yaşamak, hürriyet ve kişi emniyeti her şahsın hakkıdır.
- Hiç kimse işkenceye, haysiyet kırıcı cezalara tabi tutulamaz.
- Kanun önünde herkes eşittir.
- Herkes kanunun eşit korunmasından istifade hakkını sahiptir.
- Herkesin Anayasa veya kanun ile tanınan ana haklarına aykırı hareketlerde milli mahkemelere müracaat hakkı vardır.
- Hiç kimse keyfi olarak tutuklanamaz, alıkonamaz, sürülemez.
- Herhangi bir suçlamada herkes davasının bağımsız ve tarafsız mahkeme tarafından açık olarak görülmesi hakkına sahiptir.
- Bir suç işlemekten sanık herkes, açık bir yargılama ile kanunen suçlu olduğu tespit edilmedikçe masum sayılır.
- Hiç kimse işlendikleri sırada milli ve milletlerarası hukuka göre suç teşkil etmeyen fiilden veya ihmallerden ötürü mahkum edilemez.
- Herkes herhangi bir devletin arazisi dahilinde serbestçe seyahat ve ikamet etmek veya ülkeyi terketmek hakkına sahiptir.
- Herkes zulüm karşısında başka memleketlere iltica etmek ve bu memleket tarafından mülteci muamelesi görmek hakkına sahiptir.
- Hiç kimse özel hayatı, ailesi, meskeni veya yazışması ile ilgili olarak keyfi karışmalara, şeref ve şöhretine karşı tecavüzlere hedef olamaz.
- Her şahıs tek başına veya başkalarıyla birlikte mal ve mülk sahibi olmak hakkına sahiptir.
- Her şahsın fikir, vicdan ve din hürriyetine hakkı vardır. Bu hak, din veya kanaat değiştirmek hürriyetini, dinini veya kanaatini tek başına veya topluca, açık olarak veya özel surette, öğretim, tatbikat, ibadet ve ayinlerle açıklama hürriyetini içerir.
- Her ferdin fikir ve ifade hürriyetine hakkı vardır.
- Her şahıs silahsız ve saldırısız toplanma ve dernek kurma ve derneğe katılma serbestisine sahiptir.
- Her şahıs doğrudan veya serbestçe seçilmiş temsilciler vasıtasıyla memleketinin kamu işleri yönetimine katılmak hakkına sahiptir.
- Her şahsın cemiyetin bir üyesi olarak sosyal güvenlik hakkı vardır.
- Her şahsın çalışmaya, işini serbestçe seçmeye, işsizlikten korunmaya hakkı vardır.
- Her şahsın eğitim hakkı vardı.
Bugün İnsan Hakları Beyannamesi'nin 52'nci yıldönümü.
Türkiye, İnsan Hakları Beyannamesi'ni hazırlayan ve ilk imzalayan ülkelerden biri olmasına karşın, bu beyannamenin tamamlayıcısı niteliğini taşıyan ve 1966 yılında hazırlanan iki önemli anlaşmaya 34 yıl imza koymadı. Bugüne kadar 139 ülkenin imzaladığı bu iki anlaşmayı, nihayet bu yıl Büyükelçi Volkan Vural, New York'ta imzaladı. Fakat Büyükelçi'nin imzaları yetmiyor. Anlaşmaların TBMM'de onaylanması gerekiyor, ama bu konuda hiçbir hareket yok.
Bu iki anlaşma şunlar:
(1) Uluslararası Ekonomik, Kültürel ve Sosyal Haklar Anlaşması,
(2) Uluslararası Siyasi ve Medeni Haklar Anlaşması.
İnsan Hakları Beyannamesi ile bu iki anlaşma bir bütünlük içinde dünya insanlarının "insanca yaşama" hakkının hukuki sınırlarını belirlemektedir.
Bu beyanname ve iki anlaşma uluslararası hukukun temeli haline gelmiştir.