"Bum" (boom) beklerken "Boom" olmasın

     İlk dört aylık göstergelere göre sanayide üretim patlaması var. Ekonomi son dört yılda görülmemiş bir büyüme süreci içine girmiş görünüyor. Beklenenin üzerindeki gelişmelere yabancılar "Boom" diyorlar. Bunun Türkçe okunuşu "Bum"dur... Ancak bizim sorunumuz "Bum"ları sağlam kaynaklarla finanse edemediğimiz için, iyilikleri "sürdüremememiz"dir... Bizde bu nedenle "Bum"ların arkasından "Bom" gelir.
Bu nedenle "Bum"u dikkatle izlemek, "Bum"un "Bom" olmaması için tedbir almak zorundayız.
Bizde ekonomiyi ithalat canlandırır. Ekonomi canlanırken ithalat artar. İthalat arttıkça ekonomi canlanır. Ama ithalat artınca "cari açık" denilen "döviz açığı" büyür. "Bum" birden "Bom" olur. Ekonomi krize girer.
2000 yılında ekonomi çok iyi gidiyordu. Ama yılın ilk 4 ayı sonunda dış ticaret açığı (ithalat ile ihracat arasındaki fark) 5.4 milyar dolara çıkınca cari açık (olağan döviz gelirleri ile giderleri arasındaki fark) 3.1 milyar dolara ulaştı... Cari açık yıl sonunda 9.8 milyar dolara tırmanınca da ekonomi krize girdi.
2001 ve 2002 toparlanma ve istikrar çabalarıyla geçti. 2003 yılının ilk 4 aylık dönemine ait döviz rakamları açıklanınca görüldü ki, yılın ilk dört ayında dış ticaret açığı 3.1 milyar dolara, cari açık 2.9 milyar dolara yükselmiş. Dört aylık cari açık rakamı 2000 yılına benzer bir tehlikeyi işaret ediyor.
Tehlikenin ardında yatan ana etken ithalattaki artış. İhracat geliri yüzde 25 artarken, ithalat harcamaları yüzde 32 oranında artıyor...
2000 yılında döviz kuru çıpaya bağlanmıştı. Sabit idi. Bu nedenle döviz ucuza satılıyordu. İthalat patlamıştı. 2003 yılına geldik. Döviz çıpadan çözüldü, dalgalara terk edildi. Ama yerinden kımıldamadığından gene ucuz... Bu nedenle ithalat gene patladı... Bu tablonun devamı mümkün olabilse... "Ne güzel... Devam..." diyelim... Ama diyemiyoruz. 2000 yılının ilk 4 ayında ithalat döviz gelirinin yüzde 90.7'sini yutuyordu. 2003 yılında aynı dönemde ithalat döviz gelirinin yüzde 89.9'unu yuttu. Açık anlatımıyla 2000 yılındaki tabloya benzer bir tablo ile karşı karşıyayız.
Yanda son 4 yılın ilk 4 ayına ait döviz gelir gider göstergelerini bulacaksınız. Ekonomi ile ilgilenenlerin bu rakamlara bakarak neyin ne olduğunu "yorumsuz" olarak görmeleri ve anlamaları mümkün... Rakamlar "Bum" beklerken "Bom" olmasın korkusunun nedenlerini açık biçimde ortaya koyuyor.