Doğu’da ve Güneydoğu’da iş ve aş bekleyen halkımıza yeni yılın ilk kötü haberi: Milletvekilleriniz sizi unuttu. Teşvik kanununun süresi yılbaşından önce uzatılamadı. Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da yatırım yapacakların beş yıldır yararlandıkları teşvikler sona erdi. Bu durumda kimse Doğu ve Güneydoğu’da yatırım yapma riskini göze almaz. Alamaz.
1998 yılında Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da yatırım yapmayı cazip kılacak bir kanun yürürlüğe girdi. Bu kanunun adı "4325 Sayılı Olağanüstü Hal Bölgesinde ve Kalkınmada Öncelikli Yörelerde İstihdam Yaratılması ve Yatırımların Teşvik Edilmesi ile, 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunödur.
Bu uzun isimli kanun, "Doğu ve Güneydoğu Anadolu"da kişi başı ortalama milli geliri 1.500 dolardan düşük insanların yaşadığı 22 ilde yatırım yapacaklara önemli teşvikler sağlıyordu.
Özendirecek teşvikler
Teşvikler yatırımcıyı özendirecek güçte idi. Terör ortamında bu teşvikler az da olsa yatırımları ve istihdamı artırdı. Terör bitti. Olağanüstü Hal sona erdi. Teşviklerin yatırımları ve istihdamı artırmasının beklendiği dönemin başında, kanunun süresi 2002 yılının son gününde sona erdi. TBMM’deki partiler Doğu ve Güneydoğu’nun milletvekilleri uyudu... Kanunun süresini uzatmayı unuttu. Artık Doğu ve Güneydoğu için teşvik tedbiri yok.
Ne idi bu teşvikler? Bu uzun isimli kanun Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da yatırım yapacaklara çok önemli ölçüde Gelir ve Kurumlar Vergisi istisnası sağlıyordu. Ondan fazla işçiyi sürekli olarak çalıştıran işyerleri 5 yıl süre ile Gelir ve Kurumlar Vergisi ödemiyordu. Beş yıllık süreden sonra ise çalıştırılan işçi sayısına göre vergilerde büyük oranlarda indirim yapılıyordu.
Bizde her şey iyi başlar. Kötü biter. 22 en fakir il için getirilen ve yatırımları bu 22 ile çekmeyi hedef alan kanunda değişiklik yapıldı. 22 ilin sayısı 56 ile çıkarıldı. İstanbul, Kocaeli, Yalova, İzmir, Kırklareli, Muğla, Ankara, Bilecik, Kırıkkale, Çanakkale, Karaman ve Bursa dışındaki tüm iller teşvikten yararlandırıldı. O zaman ne oldu? Siirt, Şırnak, Şanlıurfa, Iğdır, Batman ve Ardahan gibi iller için getirilen ve de yatırımları bu illere çekmek hedefini güden teşviklerden Gaziantep, Konya gibi illerde yatırım yapacaklar da yararlanmaya başladı. Aynı teşvik söz konusu olduğu için yatırımcı, Siirt, Şırnak yerine Gaziantep, Konya’ya yöneldi.
Doğu ve Güneydoğu Anadolu için getirilen özel teşvik tedbirlerinden gelişmiş iller de yararlandırılınca bu teşviklerin Doğu ve Güneydoğu’da etkinliği azaldı. Ama gene de Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da iş ve aş yaratmada önemli etkisi oldu. Oluyordu.
Yılbaşından sonra 4325 sayılı yasa ile yeni yatırımları teşvik etmenin imkanı kalmadı. Bundan sonra başta Doğu ve Güneydoğu illerinden seçilen milletvekilleri olmak üzere tüm milletvekilleri ile hükümete düşen bir görev var. İl sayısını sınırlı tutarak ve de teşvikleri cazip kılarak, Doğu ve Güneydoğu için yeni bir kanun çıkarılması gerekiyor. Hem de gecikmeden...
