"Cep"te rekabet kızışıyor

Şimdilerde cep telefonlarını işleten iki firmaya Turkcell ve Telsim'e ek olarak üç yeni işletmeci daha piyasaya çıkıyor. Türkiye'de masa ve cep telefonlarının patronu Telekom. Telekom ise bizim eski PTT'nin "T"si. PTT'nin "T"sini (telefonunu) özelleştirmek üzere ayırdık. Adına da "Telekom" dedik. Yıllardır satıyoruz, satacağız... Telekom'u satamadık ama, Telekom'un içini parçalayıp parçalayıp satışa çıkarıyoruz.
Cep telefonu da Telekom'un işi idi. Bu iş küçük iş diye düşünülerek, 1993 yılında Telekom'un içinden çıkarılıp 2 firmaya Türkiye'de cep telefonunu başlatma işi devredildi.
Çukurova Grubu Finli Sonera ve İsveçli Ericsson firmalarıyla "Turkcell"i kurdu. Uzan Grubu önce yabancılarla işe başladı. Sonra yabancıları ayırıp tek başına "Telsim"i kurdu. Bu iki firma Türkiye genelinde antenleri dikerek, Telekom'un kurulu sistemi üzerinden cep telefonlarını işletmeye başladı.
1993 yılındaki anlaşmaya göre bu iki firma cep telefonlarını kullananlardan topladıkları paranın yüzde 25'ini kendilerine bırakacak, kalan yüzde 75'ini Telekom'a verecekti. Her birinin abonesi 400 bini bulduğunda da Telekom bir başka rakip firmaya cep telefonu işletme hakkı tanıyacaktı. Yeni bir firmayı piyasaya çıkaracaktı. Türkiye'de cep telefonu kullanımı yaygınlaştı. İşler büyüdü. 1998 yılı Nisan ayında gelir paylaşımına dayalı işletme sözleşmesi yerine "lisans devri" gündeme geldi.
Turkcell ile Telsim'e cep telefonu işletme lisansları 500 milyon dolar karşılığında satıldı. Her iki şirket 500 milyon dolar ödemekle kalmayacaktı. Konuşma ücreti olarak topladıkları paranın da yüzde 15'ini Hazine payı olarak devlete ödeyecekti.
Ancak bu anlaşma yapılırken, ilk anlaşmadaki 400 bin abone sayısı sınırlaması unutuldu. Anlaşmaya konulmadı.
Bu nedenle "atı alan Üsküdar'ı geçti". Şimdilerde Turkcell'in abone sayısı 5 milyon adede, Telsim'inki 2 milyon adede çıktı. Her 10 kişiden birinin cep telefonu var. Bugün 7 milyon adet olan cep telefonu sayısının önümüzdeki 5 yıl içinde 30 milyona çıkması bekleniyor. Önümüzdeki yıllarda cep telefonu kullananların ödeyecekleri yıllık faturanın 2.5 milyon dolara ulaşacağı tahmin ediliyor.
İşte bu nedenle cep telefonu işi yatırımcıların iştahını çekiyor.
Cep telefonu işi ile ilgilenenler bugüne kadar bekleyiş içinde idi. Çünkü neyin ne olacağı açık değildi. Şimdi açığa kavuştu. Telecom tarafından 3 cep telefonu lisansı daha verileceği açıklandı. Bu 3 lisanstan 2 tanesi yakında pazarlık ile satışa çıkarılacak.
İhaleye girenler en az 600 veya 800 milyon dolar para ödeyerek cep telefonu işletme hakkını satın alacak. Turkcell ve Telsim'e 2 yeni rakip gelecek. Üçüncü lisans ise Telekom'un içinde kalacak. Telekom özelleştirilirken, Telekom ile birlikte satışa çıkarılacak. Telekom'u alan, ona da sahip olacak.
Cep telefonu almak için hazırlık yapanların ana hedefleri daha sonra bütünü ile özelleştirilecek olan Telekom ihalesine girmek. Telekom'u bütünü ile satın almak. Tabii ki onun fiyatı çok çok daha yüksek olacak.
Bu aşamada gündeme gelen sorular şunlar:
- Telekom yıllardır özelleştirilecek. Telekom'u içi dolu satmak başka. İçini boşaltıp satmak başka. Önce 2 cep lisansı satıldı. Şimdi 2 lisans daha satılıyor. Bu uygulama Telekom'un değerini düşürüyor.
- Turkcell ve Telsim kısa sürede başarılı oldu. Çok kazanç sağlar hale geldi ama, bunlar pazara ilk giren ve rekabet olmayan pazarda gelişen firmalar. Yeni girenler doymuş bir pazarda kıran kırana bir rekabet ortamında gelişmeye çalışacak.




Yazara E-Posta: guras@milliyet.com.tr