Clinton sosyal güvenlik sistemine bütçeden para aktarıyor

       ABD'de şimdilerde en çok tartışılan konulardan biri Clinton'ın sosyal güvenlik paketi çerçevesinde, sosyal güvenlik sistemine katkıda bulunmak amacıyla bütçeden ayrılacak fonların borsaya yatırılması.
Gelecek 15 yılda ABD hükümetleri bütçeden 700 milyar dolar ayıracak ve sosyal güvenlik sistemini güçlendirmek amacıyla borsaya yatıracak.
Tartışmalar iki noktada odaklanıyor: (1) Sosyal güvenlik sisteminin önümüzdeki 50 yıl kendi kendine yeterli hale getirilmesi için bütçeden büyük miktarda aktarmalar yapılması. (2) Bütçeden sisteme aktarılacak paranın hükümet tarafından borsada değerlendirilmesi.
Merkezi (federal) hükümetin her yıl borsaya önemli miktarda yatırım yapmasının kapitalist sisteme müdahaleye yol açabileceği söyleniyor. Clinton taraftarları ise yatırımın hükümet tarafından değil, yatırım bankaları aracılığıyla yapılacağını, borsada yapılacak yatırımın sosyal güvenlik sistemine yüksek yıllık getiri sağlayacağını belirtiyor.
Açıklamalara göre ABD'de borsa 1959 - 1996 yılları arasında yıllık yüzde 6.75 getiri sağlamış (1997 ve 1998 yıllarında fiyatlardaki olağan dışı yükselme nedeniyle bu iki yıl ortalama hesabına alınmıyor). Borsanın getirisi aynı dönemde Hazine bonolarının getirisinin 3.8 puan üzerinde.
Geçmiş uygulamada Sosyal Güvenlik Fonları'nın tamamı Hazine bonolarına yatırılıyordu. Yeni uygulamada Sosyal Güvenlik Fonları'nın borsada değerlendirilecek kısmının toplamın yüzde 15'ini geçmemesi, böylece borsa riskinin sınırlandırılması öngörülüyor.
Bütçeden Sosyal Güvenlik Sistemi'ne yardım amacıyla borsaya yatırılacak fonların borsadaki toplam yatırımların yüzde 4'ünü, borsada mevcut merkezi ve mahalli hükümet çalışanlarının emekli fonları ile ilgili yatırımların yarısını geçmeyeceği belirtiliyor.
Açıklamalara göre, ABD'de borsadaki yatırımların toplamı 10.5 trilyon dolar (Türkiye'nin milli geliri 200 milyar dolar. Demek ki ABD'de borsalardaki fonlar Türkiye'nin milli gelirinin yaklaşık 50 katı kadar).
Verilen rakamlara göre ABD'de borsaya her yıl 200 - 250 milyar dolar yeni para giriyor (Yaklaşık Türkiye'nin milli geliri kadar).
Clinton'ın yeni projesi nedeniyle basında yer alan rakamlara göre, ABD borsalarında en büyük yatırımcı grubunu "küçük tasarruf sahipleri" (halk) oluşturuyor. Toplam 10.5 trilyon dolar yatırımın 5.3 trilyon doları halka ait. Sonra 2.0 trilyon dolar ile "yatırım fonları", 1.7 trilyon dolar yatırım ile "özel emekli fonları", 1.3 trilyon dolar yatırım ile kamu emekli fonları geliyor.
Bu rakamlar yanında Clinton'ın Sosyal Güvenlik Sistemi'ni güçlendirmek için 15 yılda borsaya bütçeden aktaracağı 700 milyar doların toplam içinde önem taşımayacağı söyleniyor. Karşı görüştekiler ise, bütçeden borsaya aktarılacak paranın toplam içinde küçük görünmesine karşın yıllık yatırım olarak önem taşıyacağını ileri sürüyor. Bütçeden borsaya aktarılacak yıllık ödeneğin 40 - 50 milyar dolar olması bekleniyor. Bu rakam şimdilerde değişik kaynaklardan borsaya gelen yıllık 200 - 250 milyar dolar imkanın beşte birini oluşturuyor.

ABD borsalarında kimin ne kadar parası var?
(Trilyon dolar)

Kişisel yatırımcılar 5.35
Yatırım fonları 2.03
Özel emekli sandıkları 1.73
Kamu emekli sandıkları 1.33
Toplam 10.54

Kaynak: Investment Company Institute, Congressional Budget Ofiice, Federal Reserve, NYT.




Yazara E-Posta: g.uras@milliyet.com.tr