Milliyet’in manşet haberi dün “Soner’in dramı” idi. Emine Sipahi, oğlu Soner ile kızı Özlem’in dershane ücreti olan 1.000 TL’yi ödeyemedi. Faizi ile 5 bin liraya ulaşan bu borç nedeniyle mahkeme tarafından 3 ay hapse mahkûm edildi. İki aydır cezaevinde. Dershane ücreti yüzünden annesinin hapse girmesine üzülen Soner intihar etti.
Hiçbir intihar olayı olağan değildir. Soner’in intiharı ise hiç mi hiç sıradan bir intihar değildir. Dershane sorununun öneminin, ciddiyetinin göstergesidir.
Türkiye’de eğitim sistemindeki çarpıklığın sonucu, özel dershaneler, özel hazırlık kursları adı altında aileleri harcamaya zorlayan (yöneltmeyen, zorlayan) bir çark işliyor. Geçtiğimiz hafta İSMMMO’nun hazırlattığı “Hayatımız Sınav” başlığını taşıyan bir rapor yayımlandı. Rapora göre bu yıl 9.9 milyon kişi değişik sınavlara girecek. Bu sınavlara girecekler, dershanelere, kurslara 4.9 milyar TL ödeyecek.
Milli Eğitim Bakanlığı bütçesi 27.8 milyar TL. Demek ki, devletin bir yılda eğitime ayırabildiği paranın yaklaşık beşte birini bu halk devletin açtığı sınavlara girmek için harcamak zorunda kalıyor.
Dershanesiz olmaz hale geldik
“Hayatımız Sınav” başlığını taşıyan rapora göre dershane sektörünü ÖSS sınavı ayakta tutuyor: Ülkede 4 bin 170 dershane var. Sadece İstanbul’da 657, Ankara’da 496, İzmir’de 187 dershane var. Bu dershanelere devam eden öğrenciler yılda ortalama olarak 2 bin TL ile 4 bin TL arasında ücret ödüyor. ÖSS sınavına giren öğrencilerin üçte birini teşkil eden 500 bin öğrencinin bu kurslara devam ettiği ve dershanelere ödenen ücretin yıllık toplamının 1.5 milyar TL’yi aştığı tahmin ediliyor.
Ruhsatlı dershaneler dışında, test bürosu, etüt merkezi adı ile faaliyet gösteren, az sayıda öğrencinin devam ettiği sınav hazırlama merkezlerinin sayılarının 6 bin dolayında olduğu, bunların en az 1.500’ünün İstanbul’da faaliyet gösterdiği belirtiliyor.
Bir de özel dershane sektörü var. Çocuklarını kurslara ve test bürolarına göndermek yerine özel dershanelerde sınava hazırlatmayı tercih edenler büyük faturalar ödüyor. Özel dershanelerde ders başı haftalık ücret 500 TL. En az 5 dersten 40 haftalık bir eğitimin faturası 20 bin TLyi buluyor.
Yapılan tahminlere göre özel dershanelere giden öğrencilerin sayısı 15 binin üzerinde.
Sınav sektörü oluştu
Bunlar sadece ÖSS sınavları için hazırlık kurslarına ve dershanelere yapılan ödemeler. Sadece ÖSS sınavı yok ki. Yüksek Öğretime Geçiş Sınavı (YGS), Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS), Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS), Seviye Belirleme Sınavı (SBS), Ehliyet Sınavı, Güvenlik Sınavı diye çok sayıda sınav var. Bu yıl ÖSYM’nin yapacağı sınavlara 5 milyon adayın, Milli Eğitim Bakanlığı’nın yapacağı sınavlara 4.7 milyon adayın, İçişleri Bakanlığı’nın yapacağı Özel Güvenlik Sınavı’na 200 bin kişinin girmesi bekleniyor.
Yazıyı gerçek bir hayat hikâyesi ile bitireyim. Sol görüşlü güçlü bir arkadaşım var. ”Ben devlet okulunda okudum. Oğlumu da devlet okulunda okuturum. Ben oğlumu dershaneye, kursa göndermem. O bilgi birikimi ile sınava girer. Bir devlet üniversitesini kazanır. Okur” diyordu... Oğlu lise son sınıfta iken bir gün beni aradı. ”Ben oğlumu üniversite giriş sınavları için dershaneye ve kursa göndermemeye kararlıyım. Ama oğlum sınavda başarılı olamaz ise ve ileride babam beni dershaneye, kursa gönderse idi ben istediğim üniversiteye girerdim der ise ben ne yaparım?” dedi. Ve yıllardır sürdürdüğü iddialarından fedakârlık etme pahasına, borç para bularak oğlunu bir dershaneye yazdırmak mecburiyetinde kaldı.
