2002 yılı bütçe dengesi açıklandı. Açıklamalarda 2001 yılı bütçe rakamları 2001 fiyatlarıyla, 2002 yılı hedefleri 2002 yılı fiyatlarıyla açıklanıyor. Elma ile armudu karşılaştırıp neyin ne olduğunu anlamak imkanı olmuyor.
Bu nedenle ben sayın okuyucularım için 2002 yılı bütçe hedeflerini 2001 yılı fiyatlarına dönüştürdüm. Bu dönüştürmede 2002 yılı için öngörülen yüzde 46 ortalama fiyat artış oranından yararlandım.
Bu yazının altında elma ile elmanın karşılaştırılması veriliyor. 2002 yılı bekleyişleri özet ile şöyle:
- Devletin toplam harcamalarının 2001 yılına göre yüzde 16.6 küçültülmesi hedef alınmış. Toplam harcama denilince faiz harcaması ile diğer harcamalar bir arada alınıyor.
- Devletin toplam harcamaları yüzde 16.6 azaltılırken, devletin gelirlerinin (vergi gelirleri ile diğer tüm gelirlerinin) sadece yüzde 2.1 oranında gerileyeceği varsayılıyor. Harcamalar azalıyor, gelirler hemen hemen aynı. Sonuçta bütçe açığı küçülüyor. Küçülme yüzde 3.7 oranında olacak.
- Bütçe harcamalarının en önemli kalemi faiz ödemeleri... 2002 yılı bütçesinde faiz ödemesiyle ilgili olarak yer alan rakamlar "kafa karıştırıyor". 2002 yılında devletin faiz ödemeleri 2001 yılına göre yüzde 26.5 oranında gerileme gösteriyor. 2001 yılında 40.1 katrilyon faiz ödeyeceğini hesaplayan devlet, 2002 yılında (2001 fiyatlarıyla) faiz ödemesi için bütçeden sadece 29.5 katrilyon lira ödenek ayırmış.
Faizlerde büyük ölçüde düşme olamayacağına göre acaba devlet faiz ödememeyi mi düşünüyor? Böyle bir şey olamayacağına göre nedir bunun açıklaması? Olsa olsa şu olabilir: İç borç Türk lirasından dolara dönüyor. Bundan sonra da dolar ile borçlanılacak. İç borç dolara dönüşünce, dolar faizi küçülüyor. Faiz yükü azalıyor. Fakat yük "kur riskine" biniyor. Dolar arttıkça iç borcun Türk lirası karşılığı artıyor. Borcun anaparası bütçede görünmüyor. Bütçeye sadece faiz rakamı giriyor.
- Sayın okuyucularım, 2002 yılı bütçesini "rahatlatan", bütçeyi küçülmüş gösteren ana kalem bu faiz kalemidir. Faiz kaleminde (nasıl yapıldığı açıklanmadan) gerçekleştirilen yüzde 26.5 oranındaki küçültmedir. Bunu unutmayınız.
- Devletin küçülmesi denilen şey, faiz dışı devlet harcamalarındaki azalma. Bu azalma 2001 yılına göre yüzde 6.7 oranında bir azalmadır. Devletin faiz dışı bütçe hedefleri sabit fiyat ile incelenir ise ilginç bilgiler ortaya çıkıyor.
- Devlet küçülüyor ama, personel ödemeleri yüzde 2 artıyor. Yüzde 2 küçük bir artış oranı ise de, her şeyin ödeneği azalırken personel ödeneğinin artması dikkat çekiyor. Bir yanda devletin memur ve işçi çıkaracağı, maaş, ücret ve ödemelerde kısıntı yapacağı konuşuluyor. Öte yanda devlet maaş ve ücretleri 2002 yılında reel olarak (enflasyonun üzerinde) yüzde 2 artırmayı hedef alıyor.
- Bir başka ödenek artışı, diğer devlet harcamalarındaki artış. Küçülme sözü veren devlet diğer devlet harcamalarını yüzde 20.4 oranında artırıyor.
- Bu bütçede "halk" yok! Halbuki bütçe halk için yapılır. Halbuki bütçe denilen şey, halktan toplanan vergilerin halk için nasıl harcanacağını gösterir. Altyapı yatırımlarının çağdaş hale getirilmesi için neler yapılacak? Eğitim, sağlık hizmetleri nasıl geliştirilecek? Adalet - hukuk konularında ne yenilikler olacak? Sosyal hizmetlerde iyileştirme hedefleri nedir? Kaç yıldır bütçelerde bu konular dikkate alınmıyor. 2002 bütçesinde de yok.
Sayın okuyucularım söyleyiniz bakalım bu nasıl bütçe? Bu bütçe hayali mi, gerçekçi mi? Bu bütçe uygulanır mı? Uygulanır ise bu bütçe ile devlet küçülür mü? Halkımız bu konularda bilgi sahibi olacak mı, Ankara'da olan bitenin ne olduğunu anlasın... Uyumasın... Hakkını arasın...
2002 yılında devlet hangi harcamaları kısıyor?
2001 yılı sabit fiyatları ile 2002 yılı harcama hedefleri (Katrilyon TL)
Açıklama: 2002 yılı harcamalarını 2001 yılı fiyatlarına dönüştürmede yüzde 46 yıllık ortalama fiyat artışı esas alındı.