Şimdilerde "Paradan para kazanma dönemi kapandı" da, bu bankalar bu kadar parayı nasıl kazanıyor? Neden yabancı bankalar para kazanmak için Türkiye'ye akın ediyor? Türk bankalarını satın almak için kuyruğa giriyor?Çünkü Türkiye'de bugün gün, paradan özellikle de "döviz"den para kazanma günüdür.Paradan para kazanmak için Türkiye'deki para piyasasını bilmek gerekir. Para piyasasında bir paradan öbürüne, bir faizden öbürüne atlamak gerekir.Paradan para kazanmak demek, paranın net getirisinin yüksek olması demektir. Paranın net getirisi, faizin, enflasyondan arındırılmış şeklidir. Faizden enflasyonun payı düşüldüğünde kalan orana reel faiz denilir. Bundan beş-altı yıl önce "Paradan para kazanılıyordu" da, kamu ve özel sektör bankalarının yirmisi neden gümbür gümbür battı? Neden diğerleri batmaktan zor kurtuldu? Neden o günlerde Türk bankalarının alıcısı yoktu? Basit olarak anlatayım: Türkiye'de önümüzdeki bir yıllık dönemde ortalama enflasyon beklentisinin yüzde 5 olduğunu varsayalım. Eğer Merkez Bankası veya Hazine paraya yüzde 15 dolayında faiz ödüyor ise, paranın net getirisi (reel faiz) yüzde 9-10 dolayında demektir.Günümüzde dünya para piyasalarında reel faiz sıfır ile yüzde 1-3 arasında geziniyor. Reel faiz başka piyasalarda bu çizgide gezinirken Türkiye'de yüzde 9-10 dolayında ise paradan para kazanılıyor demektir.Şu günlerde Türkiye'de Merkez Bankası bankaların kasasındaki parayı gecelik yüzde 13,50 faizle topluyor. Hazine bono satın alanlara yüzde 14,20 dolayında faiz ödüyor.Hazine'nin YTL ile sattığı bonoların reel faizi (enflasyondan arındırılmış faiz) yüzde 10,55 oranında. Reel faiz yüksek Buna karşılık yurtdışında dolarını faize yatıranlar yıllık yüzde 1-3 getiri alabiliyor. Yurtdışından dövizle borçlananlar yüzde 4-5 faizle kredi bulabiliyor.İşte bu faiz farklılığı nedeniyle yurtdışından oluk oluk döviz giriyor. Dövizi getiren, Merkez Bankası'na satarak ellerine geçen YTL'yi yüksek faize bağlıyor. Bankalar yurtdışından dövizle borçlanıyor. Dövizi Merkez Bankası'na satarak YTL'yi yüksek faize bağlıyor. Gidiniz bir bankaya. Sorunuz: "Kredi alacaksam YTL kredisi mi, döviz kredisi mi alayım? Paramı faize yatıracaksam, dövize mi, YTL'ye mi yatırayım?" Size diyecekler ki: "Döviz kredisi alın. Faizi yüzde 5 dolayındadır. Paranızı YTL faizine yatırın. Faizi yüzde 14 dolayındadır..."İşte paradan para kazanmanın yolu bolu... İyi de bu çark nasıl dönüyor? Yüzde 5 ile yüzde 14 arasındaki faiz farkını kim ödüyor? Kim ödeyecek, halkımız ödüyor. Ayşe Hanım Teyzem, Ali Rıza Bey Amcam, maydanozun KDV'si, buzdolabının ÖTV'siyle ödüyor. guras@milliyet.com.tr Dövizle borçlan, YTL'ye yatır
