Milliyet Ekonomi Servisinin manşete yansıyan yorumu ile, durum şöyle özetlenebilir: "S&Pun haberine sevinemeden, Moodys haberi morallerimizi bozdu. Kafalarımızı karıştırdı!" İki önemli "Uluslararası Derecelendirme Kuruluşu"ndan Standart and Poors (S&P), yabancı para cinsinden Türkiyenin kredi notunu "B+"dan, "BB"ye yükselti. Türkiyeye 2003 yılı ekim ayında "B1" notu veren diğer uluslararası dereceleme kuruluşu Moodsin de not yükseltmesi beklenirken, Moodsden bir açıklama geldi: "(1) Mevcut durumda Türkiye için belirlenen B1 kredi notu, Türkiyenin hak ettiğinden düşük bir not değildir. Yükseltilmeyecektir. (2) Türkiyede döviz fiyatı çok düşük. Ödemeler dengesi açığı çok büyük. Sonuçta bir maksi devalüasyon tehlikesi var. Türkiyenin borçlarının büyük bölümü döviz ve dövize endeksli. Devalüasyon borcun Türk Lirası rakamını büyütür. Bu durumda borcun milli gelire oranı bugünkü yüzde 72 seviyesinden yüzde 100 seviyesine sıçrar. Bu kötü bir şeydir. (3) Avrupa Birliği ile müzakerelerde beklenen olmayabilir. Karşı taraf en az 2 - 3 yıl kesin katılım tarihi vermeyebilir. Bu da kötü bir şeydir." Türkiye, ilk defa 1990 yılının ikinci yarısında S&Pden "BBB" notu almıştı. Bu not 1994 yılı başında "BB"ye, kriz sonu ise "B"ye indi. Mahfi Eğilmez, on yıl sonra "Notumuz BBye çıktı" diyerek sevinmemize dikkat çekiyor.Biz devamlı olarak "Yatırım Yapılamaz" sınıfında not alıyoruz. "Yatırım Yapılamaz" sınıfına geçebilmemiz için S&Pun notumuzu 3 derece, Moodysin 4 derece yükseltmesi gerekiyor."Yatırım Yapılamaz" sınıfındaki ülkelere, yabancılar kısa vade ile yatırım yapıyor. Yüksek risk primi (yüksek reel faiz) istiyor. Notumuz zaten kötü Döviz açığımız bu yıl 10 milyar doların üzerinde. Bu büyüklükte döviz açığının sorun yaratmaması imkansız. Döviz açığı tüketici kredisi kısılarak, faiz artırılarak, vergi konularak kapatılamaz. Döviz açığı, döviz fiyatı yükselince kapatılabilir. Halbuki Türkiyede döviz fiyatları (şu veya bu nedenle) çok ucuz.Döviz fiyatını hükümet belirlese idi, bir devalüasyon yapılması gerekirdi. Şimdi dalgalı kur var. Hükümet döviz fiyatını ayarlamak için devalüasyon yapamaz. Ama dalgalı kur sisteminde, döviz açığı büyüdüğünden, döviz fiyatının ya yavaş yavaş ya sıçrama ile artması beklenir. "Döviz fiyatı bu seviyede kalır, döviz açığı kendiliğinden kapanır" diyenler, "dünyadan haberi olmayanlardır". Cari açık büyük Temmuz ayı sonunda Konsolide Bütçeden ödenecek toplam iç ve dış borç toplamı 305 katrilyon lira. Bunun 174 katrilyon liralık kısmı TL borcu. 131 katrilyon liralık bölümü ise, döviz veya dövize endeksli borç. Demek ki, döviz fiyatı yüzde 10 oranında arttığında toplam borç içindeki döviz ve endeksli borçların TL karşılığı 13.1 katrilyon lira, döviz fiyatı yüzde 20 arttığında 26.2 katrilyon lira büyür. 305 katrilyon liralık borç toplamı, 331 katrilyon liraya yükselir. Milli gelir rakamına göre borcun büyüklüğü de artar. İşte Moodsin işaret ettiği, bizim kontrolümüzdeki gelişmelerden kaynaklanan tehlikeler bunlar. (Avrupa Birliği ile olan ilişkiler ise bizim kontrolümüz dışında gelişiyor. Yapabileceğimiz şeyler sınırlı.) "Not verenler kötü not verdiği için ekonomide işler iyi gitmiyor" diyemeyiz. Tersine işler iyi gitmediğinden notumuz bir türlü yükselemiyor. Not verenlerden hoşumuza giden sözler duyamıyoruz. Borç fazla S&P Moody's Yatırım yapılabilir1 AAA Aaa2 AA Aa13 AA Aa24 AA Aa35 A+ A16 A A27 A A38 BBB+ Baa19 BBB Baa210 BBB Baa3 Yatırım yapılamaz1 BB+ Ba12 BB Ba23 BB Ba34 B+ B15 B B26 B B37 CCC+ Caa18 CCC Caa29 CCC Caa310 CC Ca11 C C Türkiyenin not sıralamasındaki yeri kutu içinde gösteriliyor. guras@milliyet.com.tr Uluslararası Derecelendirme Kuruluşlarının Not Sıralaması (Türkiyenin Kredi Notları)
