Enflasyonda "gaz - fren" çelişkisi

Enflasyon memur için, işçi için kötüdür, ekonominin bütünü için kötüdür ama, "iş alemi" enflasyondan "hoşlanır"... Çünkü iş alemi enflasyonun uzun dönemdeki "öldürücü - yok edici" etkisini unutup, kısa dönemdeki "canlandırıcı - coşturucu" etkisine kanar.
Çünkü enflasyon insanlara ürettiklerinden çok, kazandıklarından çok, hak ettiklerinden çok harcama imkanı yaratır. Kısa dönemde insanların ürettiklerinden fazla harcama imkanları nedeniyle işler açılır. Satışlar artar. Piyasa canlanır... Ammma ve lakin uzun dönemde, üretimi ve harcama dengesi bozulunca her şeyin fiyatı daha çok artar. Sadece malların fiyatı değil, paranın fiyatı ve dövizin fiyatı da artar.
Paranın fiyatı olan faiz ile dövizin fiyatı artınca da iş alemi sarsılır.
1999 yılında:
(1) Reel kredi faizi (enflasyon rakamını aşan faiz) ekonominin canına okudu.
(2) Herkes sabah döviz kaç lira oldu diyerek uyanıyor, akşam döviz kaç lira olacak diyerek uyuyordu. Dövizin geleceği hakkında kimse bir şey bilemiyordu.
Şimdi durum değişti:
(1) İş alemi 1999 yılında olduğu gibi dolar üzerinden yüzde 30 ve hatta yüzde 50 gibi çılgın faizlerle kredi kullanmıyor. Şimdilerde iş alemi yüzde 20 dolayında reel faiz ile borçlanabiliyor. Bu da yüksek bir faiz ama, geçen yılın reel faizinin yarısı dolayında.
(2) İş alemi döviz fiyatının bir ay sonra, yıl sonunda, öbür yılın yarısında ne olacağını biliyor. Döviz fiyatının değişmeyeceğine inanıyor.
Bu iki konuda iş alemi rahatlayınca gözlerini piyasaya dikti. Piyasa denilen şey iç piyasa ile dış piyasa (ihracat)dır.
Merkez Bankası'nın döviz kurunu kazığa bağlamasının ihracat üzerindeki olumsuz etkisi yetmiyormuş gibi dolar umulmadık ölçüde değerlendi. Alman markı fiyatı düştü. Alman markı ile ihracat yapanların maliyet yapısı değişti. Geliri azaldı. Bu sebeple iç pazarın ihracat yapmayanlar yanında yapanlar için de önemi arttı.
Şimdi herkes iç pazarda daha hızlı bir canlanma bekleyişinde. Bu nedenle "Yavuuu... Frene bu kadar basıp da sanayii öldürmeye ne gerek var? Enflasyon hedefi biraz gevşetilse, piyasa canlanacak!.." sesleri duyulmaya başladı.
Dikkat ediniz, aylık enflasyon rakamlarını dikkatle izleyenler genelde maaş ve ücreti enflasyona bağlı olanlar ile enflasyonun borsadaki rüzgarından etkilenen oyunculardır. Diğer kesim enflasyon rakamlarıyla ilgilenmiyor.
Unutulan şudur: Enflasyonun düşmesi frene basılmasına bağlıdır. Frene basmak demek piyasanın daralması demektir. Hem enflasyon düşecek, hem piyasa canlanacak!.. Yok öyle bir şey...
Açıklanan aylık enflasyon oranını ve önümüzdeki aylarda enflasyon ile ilgili bekleyişleri bunları dikkate alarak değerlendirmekte yarar vardır.



Yazara E-Posta: guras@milliyet.com.tr