Eskişehir'deki fabrikanın şimdiki ismi TÜLOMSAŞ (Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii) TCDD'ye (Demiryolları işletmesine) bağlı bir ortaklık. O nedenle ortaya çıkamıyor. Bu fabrikanın Osmanlı döneminde 111 yıllık geçmişi var. İstanbul-Bağdat demiryolu inşa edilirken, lokomotif ve vagonların tamiri için Eskişehir'de 1894 yılında "Anadolu Osmanlı Kumpanyası" adıyla küçük bir atölye kuruldu. Bu atölye cumhuriyet döneminde büyüdü. Sanayi için okul oldu. 1958 yılında burada ilk lokomotif, 1968 yılında motor üretildi. 1971 yılında dizel ve elektrikli anahat lokomotifi üretimine başladı. Eskişehir'de kamuya ait dev bir fabrika var. Çok kimsenin haberi yok. Bu fabrikanın imkânları ekonomi için değerlendirilemiyor. Eskişehir'de TÜLOMSAŞ çatısı altında 6 büyük fabrika var. (1) Lokomotif, (2) Vagon, (3) Motor, (4) Elektrik motorları (5), Dişli takımı ve (6) Döküm fabrikaları. Çelik konstrüksiyon, bakım ve yardımcı üretim tesisleri ayrı... TÜLOMSAŞ fabrikaları 500 dönüm arazi üzerinde kurulu. 175 bin metrekare kapalı alanı var. 1800 işçi çalışıyor.Bu fabrika koskoca lokomotifin koskoca (iki insan boyu yükseklikteki) motorunu dökecek, bu motoru işler hale getirecek, lokomotif yapacak imkânlara sahip.Yılda 60 dev lokomotif, 500 vagon, 100 dizel motoru, 400 cer motoru yapabilecek kapasitede.Bugüne kadar 111 yılda Eskişehir'de (çoğu küçük) 707 lokomotif, 7861 vagon, 620 dizel motoru, 2835 cer motoru yapılmış. 2586 lokomotif, 10037 vagon onarılmış.Lokomotif ve motor sanayii tesisleri ve bu çatı altındaki "çırak okulu", Eskişehir bölgesinde sanayileşmenin filizlenmesine ve gelişmesine yardımcı olan önemli bir kamu yatırımıdır. Üretim gücü büyük Bu tesis yanında 1926 yılında kurulan ve halen Hava İkmal Bakım Merkezi olarak faaliyetini sürdüren "Tayyare Bakım Atölyesi" ile 1933 yılında kurulan Eskişehir Şeker Fabrikası da Eskişehir'de sanayinin hızlı büyümesinin dinamikleridir.Cumhuriyetin ilk dönemlerinde devletin kurduğu fabrikalar sadece üretimle ekonomiye katkıda bulunmadı. Bu fabrikalar sosyal tesisleriyle, çalışanlarının sosyal yaşamlarıyla şehirlerde sosyal hayatın gelişmesine katkıda bulundu. Bu fabrikalarda yetişen çıraklar, ustalar, mühendisler, fabrikadan ayrılarak özel sektörde faaliyet göstermeye başlayınca özel sektörün gelişmesini sağladı.Eskişehir'de şimdilerde büyüklü küçüklü 600'e yakın sanayi kuruluşu var. Bu kuruluşlarda yaklaşık 40 bin kişi çalışıyor. Toplam ciroları 5 milyar dolara, ihracatları 1.5 milyar dolara yakın.Bu tesislerin arkasında, bu tesislerde çalışan kalifiye işgücünün arkasında, Eskişehir'de yıllar önce kurulup gelişen ve bir okul gibi adam yetiştiren Şeker Fabrikası'nın, Tayyare Fabrikası'nın desteğinin olduğunu unutmayınız... guras@milliyet.com.tr Sanayileşmenin dinamiği
