Olayların içinden Fındık Türkiye'de çok sayıda üreticiyi ilgilendiriyor. Üretici ve ülke için önemli bir ürün. Fiskobirlik (Fındık Tarım Satış Kooperatifleri Birliği) üretici için çok önemli bir kuruluştu. Fındık fiyatını oluşturmakta etken, en büyük alıcı-satıcıydı. Üretici kuruluşu olarak, alırken de satarken de üreticiyi koruyordu. Fiskobirlik'in zararlarını eski yıllarda devlet öderdi. Her yıl fındık alımında parası bitince Fiskobirlik'e devlet parasal destek sağlardı. Kavga, hükümetin fındıkçıya 200 milyon YTL (Yaklaşık 150 milyon dolar destek -kredi desteği-) vermemesiyle çıktı. İki yıl sonra kavganın hükümete maliyeti 1 milyar 200 milyon YTL'ye (yaklaşık 1 milyar dolar) çıktı. Hükümet bunu ödemeye razı oldu ve kavgayı bitirdi. Ama hükümet yolu açtı. Bundan sonra, fındıkta devletin destekleme alımları gene başlayacak, stoku devlet taşıyacak. Fazla fındık olursa gene ya denize dökülecek ya yağlığa gidecek. Bugüne kadar yükü Fiskobirlik paylaşıyordu. Bundan sonra yükün tamamı TMO'nun sırtına binecek. İki yıl önce Fiskobirlik, depolarındaki fındığı da teminat göstererek hükümetten fındık alımı için 200 milyon YTL destek istedi. Hükümet "Fazla fındığı devlet alamaz. Fiskobirlik'in zararını devlet ödeyemez" diyerek bu desteği vermedi. Karadeniz halkı sinirlendi. Yolları kesti. Başbakanı protesto etti.Bunun üzerine hükümet, Toprak Mahsulleri Ofisi'ni (TMO) fındık alımıyla görevlendirdi. TMO, Fiskobirlik'i de kullanarak yurdun her yerinde üreticinin tüccara satmadığı fındıkları toplamaya başladı. TMO'nun fındık toplaması demek, kapısına getirilen her türlü fındığı belli fiyatla, peşin parayla satın alarak depolaması demek.Fiskobirlik'in daha önceki yıllarda zarar etmesinin, güç duruma düşmesinin nedeni de bu tür uygulamaydı. Fındığı satın almak ve depolamak kolay da, depodaki fındık ne olacak? Satılamazsa ya denize dökülecek ya da yağlık olacak. Fiskobirlik depolarında 2005 ve 2006 ürünü 76 bin ton fındık vardı. Fiskobirlik'in bankalara 200 milyon YTL, üreticiye 80 milyon YTL borcu vardı. Fiskobirlik, destek istedi Fiskobirlik yöneticileri 30 Ekim'de Başbakan ile görüştü. Başbakan'ın emriyle bir kararname hazırlandı. Bu kararname de 13 Kasım 2007 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlandı.Kararnamenin fındık konusunda neler getireceğini tarım konularını iyi izleyen Ali Ekber Yıldırım dostum bana özetledi. Kararnameye göre, Fiskobirlik depolarındaki eski yıllardan kalma 76 bin ton fındığı TMO satın alacak.TMO'nun doğrudan satın aldığı 240 bin ton fındık da buna eklenince TMO'nun stoku 316 bin tonu bulacak.TMO depolarındaki 316 bin ton kabuklu fındık kamu kaynaklarından (kilo başına ortalama 4 YTL'den) en az 1 milyar 200 milyon YTL'lik bir yük anlamına gelmektedir.Bundan sonra depolardaki stok fındığın satılamaması ve yağlığa dönüşmesi halinde zarar Hazine tarafından karşılanacak. (Fındığın yağlığa gitmesi yaklaşık 1/8 parasal kayıp demektir.)Eskiden desteklemeyi Fiskobirlik yapıyordu. Şimdi destekleme işi "devletleştirildi". TMO fındık ticareti yapacak. Sonuç olarak Fiskobirlik'in de, fındıkçının da sorunu çözüldü de... Faturası büyük oldu. İki yıl önce 200 milyon YTL ile çözülecek sorunun faturası 1 milyar 200 milyon YTL'ye çıktı. İki yıl kavga gürültüyle geçti. guras@milliyet.com.tr Hatalı uygulama değişmedi
