Fitre ve zekat nisap sınırını geçen Müslümanlar için söz konusu olan bir yükümlülüktür. Nisap hadislerde belirlenen yoksulluktan zenginliğe geçme sınırıdır.
Fitre ve zekat verecek kişinin kendi ihtiyacı dışında (geçimini sağladıktan, her türlü borcunu ödedikten sonra) 200 dirhem gümüş veya 20 miskal (80.18 gram) altın veya bunların değerine eşit varlığa sahip olması gerekir. İşte bu varlık miktarı, nisap miktarıdır.
Diyanet İşleri, 80.18 gram altının 2002 yılı Ramazan’ındaki nakdi karşılığını, yaklaşık 1 milyar 270 milyon olarak belirlemiştir.
Demek ki, borcundan, evinden, ev eşyasından, bineğinden ve ailesine yetecek maldan başka, bayram günü imsak vaktinden önce 1 milyar 270 milyon liranın üzerinde varlığı olan her Müslümanın fitre vermesi vaciptir.
Fitre nedir?
Fitre, orucun noksanını tamamlar. Fakirleri bayram gününde dilenmekten kurtarır.
Fitrenin dinen vacip olması ve de bir Müslümanın fitre vermekle mükellef olması için "akıl baliğ olması" ve de "nisap miktarı mala malik olması" yetişir.
Bir Müslüman kişi, hem kendisi hem de bakmakla mükellef oldukları için fitre verecektir. Her yaştaki çocukların ve hatta bayramın birinci günü imsak vaktine kadar doğan çocukların da fitrelerinin verilmesi gerekir.
Fitre, buğday, arpa, üzüm ve hurma cinslerinden aynen verilebileceği gibi, bunların bedellerinin verilmesi şeklinde nakden de olabilir. Diyanet İşleri bu Ramazan ayı için en az fitre miktarını 3 milyon lira olarak belirlemiş ve üzerini serbest bırakmıştır.
Demek ki, tüm borçlarını ödedikten ve geçimini sağladıktan sonra, 1 milyar 270 milyon lira varlığı olan, kişi başına en az 3 milyon lira fitre verirken, normal varlıklı Müslüman kişi 3 milyon liranın üzerinde fitre verme yükümlülüğü altındadır.
Zekatı kim verir?
Zekat verecek kimsenin nisap miktarını aşan varlığa sahip olması gerekir. Ev, dükkan, mağaza gibi yaşamak ve işi görmek için gerekli olan nafakalarını sağlamakla görevli olduğu insanların bir yıllık masrafları, ev eşyası, giyecekler (yazlık ve kışlık olarak), binek hayvanları, bir sanat veya zanaatın uygulanması için gerekli malzeme, alet, ticaret amacı olmayan kitaplar, gerekli silahlar, zekata bağlanmamıştır.
Zekata tabi olan malın (nami) büyüyen bir mal olması şarttır. Çünkü zekatın, manası, "nema" olup, "ancak büyüyen maldan" elde edilir.
Zekat verecek kadar mala sahip olan Müslümanlar, geçmiş bir yıl içinde varlıklarındaki (mallarındaki, paralarındaki) büyüyen kısmı hesaplayıp, onun kırkta birini (yüzde 2.5’unu) zekat olarak dağıtmak yükümlülüğü altındadır.
Fitre ve zekat kime verilir?
Fitre hür olan, Müslüman olan, fakir olan herkese verilebilir. Fitre verecek olan kişi, nafakası, kendisine farz olan akrabasına fitre veremez. Fitre zengine verilmez. Fitre birkaç yoksul arasında bölüştürülebilir.
Zekat, her önüne gelene verilmez. Yoksullara, nisap miktarı malı bulunmayanlara, çaresizlere, borçlulara, kölelikten kurtulacaklara, parasızlıktan dolayı yolda kalmış olanlara, hali vakti yerinde olmayan öğrencilere, kardeş, amca, dayı, teyze, hala ve benzerleri akrabaya zekat verilir.
Fitre Ramazan ayı içinde verilmelidir. Herhangi bir sebeple bayrama kadar verilmemiş olan fitreler daha sonra da verilebilir.
Zekat yıl boyunca verilebilir. Ramazan ayı içinde verilmesi daha sevaptır.
