Benzin istasyonları Batı ülkelerinde sadece benzin satmaz. Karayolundan gelen geçene farklı malları ve hizmeti satarak benzin satışından kazandığından çok daha fazla para kazanır.
Bizde de bu iş gelişiyor ama, yavaş gelişiyor... Henüz benzin istasyonlarımız yoldan gelip geçenin karnını doyuracağı hizmeti bile veremiyor.
Pınar grubu ve donmuş hazır gıda üreten bazı gruplar bir şeyler yapmaya çalıştı ama, bu teşebbüsler yayılamadı.
Afyon'da bana anlatılana göre, Koç Grubu'nun ortaklığı ile atılıma geçen Opet Grubu, benzin istasyonlarında büfe açmak için İkbal Grubu ile 'franchising' anlaşması imzalamış.
Franchising anlaşmasında 'veren firma' belli bir ödeme karşılığı isim kullandırma hakkını satıyor. 'Alan firma', o isim altında açacağı işyerlerinde tek tip dekorasyona ve belirlenen kaidelere uymayı, satılacak malların tamamını isim veren firmadan satın almayı taahhüt ediyor.
Oğlu otel yaptırmış
Salim Pancar 1922 yılında Afyon'da açtığı 'Zümrüt' Lokantası'nın adını daha sonra 'İkbal' olarak değiştirmiş. Bu lokanta tencere yemekleriyle meşhur olmuş. Salim Usta müşterilerinin talebi üzerine sucuk da yaptırarak 'İtimat' markasıyla satmaya başlamış. Salim Usta ölünce oğlu Çetin lokantanın başına geçmiş. Çetin'in oğlu Salim ise, İzmir karayolu üzerinde önce bir dinlenme tesisi, daha sonra da 260 odalı bir termal otel yaptırarak bunu işletmeye başlamış. Bana anlatıldığına göre (torun - oğul) Salim Pancar'ın askerden arkadaşı eski futbolcu Tanju Çolak, 'İkbal' markasını değerlendirmek için 'franchising' fikrini ortaya atmış. Önce ortak olarak yola çıkmışlar. Sonra Tanju Çolak ortaklıktan ayrılmış.
İkbal'den isim hakkı alarak çoğu İstanbul'da 48 dükkan açılmış. Şimdilerde 42'si faaliyet halinde imiş. İkbal'e isim hakkı olarak 15 - 20 bin dolar ödeme yapılıyor, dükkanda satılan malları ise İkbal temin ediyormuş. Sucuk, sucuk ve et döner, kaymak, değişik gıda ürünleri Afyon'da değişik işyerlerinde yaptırıldığından Afyon'a büyük bir iş alanı açılmış. İkbal'in franchising işinin iki bin insana iş ve Afyon ekonomisine yılda 15 milyon dolar gelir sağladığı söyleniyor.
İkbal örnek olmuş. Şimdilerde Cumhuriyet, Özler, Orucoğlu gibi Afyon firmaları benzer şekilde isim vererek başka şehirlere yayılma arayışına girmiş.
Afyon'da iş üreten, Afyon ekonomisine gıda ve mermer sanayii ile turizm, tarımsal ve hayvansal üretim konularında katkıda bulunan köklü aileler var. Bunlar, Oruçoğulları (turizm, mermer, tarım ve hayvancılık), Özerler (turizm, sanayi, tarım), Özsoylar (pet şişe, mermer), Pancarlar (İkbal Grubu), Karamehmet Oğulları (Cumhuriyet Grubu), Aminciler - Zeki Genellioğlu (Yumurta), Demireller - Şuayip Demirel (mermer), Reisoğulları - Saip Reisoğlu (mermer ve pamuk ipliği) gibi gruplar. Bunların hepsi devamlı büyüme içinde. Yatırım yapıyor. Üretim yapıyor.
Afyon'un köylerindeki üretim daralmasını, Afyon'un içindeki aile gruplarının üretim artışı dengeliyor.
